| قرآن، حديث، دعا |
| زندگينامه |
| کتابخانه |
| احكام و فتاوا |
| دروس |
| معرفى و اخبار دفاتر |
| ديدارها و ملاقات ها |
| پيامها |
| فعاليتهاى فرهنگى |
| کتابخانه تخصصى فقهى |
| نگارخانه |
| اخبار |
| مناسبتها |
| صفحه ويژه |
|
(صفحه461)
سؤال 1757 :در ميان پزشكان متخصص دو نظريه در رابطه با دستگاه درونى رحم (I.U.D) وجود دارد: الف ـ ممانعت از انعقاد نطفه مى كند. ب ـ بعد از انعقاد نطفه موجب دفع نطفه مى گردد. در فرض سؤال، تكليف در دو مورد زير چيست؟
الف ـ استفاده از آن در صورت شك بين دو نظريه.
ب ـ استفاده از آن در صورت تبعيت نظريه (ب).
جواب: الف ـ در صورت شك مانعى ندارد. مگر اين كه موجب عقيم شدن دائمى شود. ب ـ اگر بدانند كه موجب دفع نطفه مى شود جايز نيست.
سؤال 1758 :تكليف عقيم كردن بانوان كه در زايمانهاى قبلى فرزندان ناقص الخلقه و يا داراى بيمارى ارثى (جسمى و روانى) به دنيا آورده اند چيست؟
جواب: صرف ناقص الخلقه بودن نوزاد قبلى يا بيمارى ارثى مجوز عقيم كردن نمى شود. بلى اگر محرز باشد كه زايمانهاى بعدى ملازم با عسر و حرج شديد و غير قابل تحمل است، مانعى ندارد.
سؤال 1759 :بستن لوله هاى رحم منجر به قطع حاملگى مى شود و ايجاد زمينه براى امكان آبستنى مجدد، مستلزم عمل جراحى ميكروسكوپيك و دقيق است كه در مراكز مجهز امكان پذير است، و شانس حاملگى مجدد در بهترين مراكز دنيا در حدود 50% مى باشد. با در نظر گرفتن شرايط فوق، آيا بستن لوله هاى رحم در بانوان سالم مجاز است؟
جواب: در فرض سؤال، چنين مواردى حكم عقيم شدن دائمى محسوب مى شود و جايز نيست.
سؤال 1760 :در مورد بيمارانى كه حاملگى براى آنان خطر جانى دارد و امكان بهبود وضع جسمى و روانى آنان از نظر مساعد شدن حاملگى در آينده هم وجود ندارد. به عبارت ديگر: ضرورتهاى پزشكى ايجاب مى كند هيچ گاه يا حتى الامكان حامله نشوند، آيا قطع دائم حاملگى جايز است؟
جواب: در فرض سؤال، مانعى ندارد.
سؤال 1761 :آيا سقط درمانى در مورد مادرانى كه بيمارى پيشرفته اى دارند و ادامه حاملگى
(صفحه462)
براى مادر خطر جانى در پى دارد، در دو فرض سن جنين قبل و بعد از چهار ماهگى مجاز است يا خير؟
جواب: نسبت به جنين قبل از چهار ماهگى مجاز است، ولى نسبت به بعد از چهار ماهگى مشكل است.
سؤال 1762 :در مورد مادران بيمارى كه ادامه حاملگى با حيات مادر مغايرت پيدا مى كند و جنين از نظر سنى در وضعيتى است كه امكان ادامه حيات وى، خارج از رحم مادر وجود ندارد و بعد از مرگ مادر او هم فوت خواهد نمود، آيا مى توان به منظور نجات جان يك نفر ـ يعنى مادر ـ به حاملگى خاتمه داد؟
جواب: در فرض سؤال، اسقاط آن به منظور حفظ جان مادر، مانعى ندارد.
سؤال 1763 :چنانچه زنى كه مبتلا به جنون است آبستن شود، با توجه به امكان انتقال بيمارى روانى به جنين و همچنين عدم امكان مراقبت بيمار از فرزند خود، آيا سقط جنين جايز است؟
جواب: صرف امكان انتقال بيمارى به جنين و يا عدم امكان مراقبت بيمار از فرزند خود، مجوز سقط نمى شود.
سؤال 1764 :اگر دكترها به خانمى بگويند بچه اى كه در رحم دارد از لحاظ ذهنى يا بدنى عقب مانده خواهد بود، آيا زن مى تواند او را كورتاژ كند يا كارى كند كه بچه بيفتد؟
جواب: خير، جايز نيست.
سؤال 1765 :آيا حفاظت از بچه در رحم واجب است؟ يعنى مادر بايد تمام شرايط لازم جهت حفظ و سلامتى بچه را فراهم كند؟
جواب: لازم است شرايط متعارف و معمول را فراهم و رعايت كند.
سؤال 1766 :اگر حاملگى براى خانمى ضرر داشته باشد، آيا مى تواند جنين خود را قبل از هفته سوم كورتاژ كند؟
جواب: در صورت دميده شدن روح انسانى جايز نيست، و در غير اين صورت
(صفحه463)
اگر بقاى حمل خطر جانى براى مادر داشته باشد، يا مستلزم درد غير قابل تحمل براى مادر بشود، اسقاط مانعى ندارد. ولى نسبت به ديه آن با پدر جنين مصالحه كنند.
سؤال 1767 :اگر مادرى براى سقط بچه اش كارى انجام ندهد، ولى با مراعات نكردن موارد لازم و تهيه نكردن شرايط لازم براى حفظ جنين، باعث سقط بچه بشود، آيا حرام است؟
جواب: اگر سقط بچه مستند به او شود حرام است.
سؤال 1768 :اگر دكترها بگويند در صورتى كه زن كورتاژ نكند، در هنگام تولد يا زن مى ميرد يا بچه، آيا مى توان جنين را قبل از تولد سقط كرد؟
جواب: در فرض سؤال اگر از گفته پزشك متخصّص اطمينان حاصل شود، كورتاژ مانعى ندارد.
سؤال 1769 :داروى ضد حاملگى كه در هفته اول بعد از آميزش مى خورند، اگر حامله باشد جنين را سقط مى كند ولى اگر حامله نباشد اثرى ندارد، استفاده از اين دارو چه حكمى دارد؟
جواب: در صورتى كه علم به حامله بودن خود ندارد، مانعى ندارد.
سؤال 1770 :آيا پزشك مسلمان مى تواند جنين زن كافرى را در صورتى كه پدر آن هم كافر باشد، سقط كند؟
جواب: اسقاط جنين كافر كه والدين او هردو كافر باشند، مانعى ندارد.
سؤال 1771 :اگر پزشك متخصص تشخيص دهد كه جنين ناقص الخلقه مى باشد، آيا مى توان آن را سقط كرد؟
جواب: جايز نيست، مگر در موارد ضرورت.
صله رحم
سؤال 1772 :صله رحم به چه مقدار و چگونه محقق مى شود؟ آيا در اين مسأله رفتن به خانه اقوام لازم است با اين كه گاهى مستلزم عسر و حرج يا كار حرامى مى باشد؟
جواب: در صله رحم رفتن به خانه اقوام لازم نيست و كمترين مرتبه آن، سلام
(صفحه464)
كردن و احوال پرسى و دلجويى كردن از آنها است اگرچه به منزل آنها نرود و در راه يا با تلفن اين كار را بكند، البته اين حداقل لازم است. ولى بهتر است در مواقعى كه مشكلى نيست به اين مقدار اكتفا نشود. و حضرت امير (عليه السلام) مى فرمايد «صِلُوا ارحامكم ولو بالتسليم»(1).
سؤال 1773 :آيا خويشاوندان زن از ارحام شوهر محسوب مى شوند، كه صله با آنان واجب باشد يا خير؟ و همين طور خويشاوندان شوهر از ارحام زن محسوب مى شوند يا خير؟
جواب: خير، خويشاوندان زن يا شوهر جزء ارحام ديگرى نمى باشند.
1 ـ سفينة البحار ماده رحم.
(صفحه465)
ارث
اگر ميت داراى زن و فرزند باشد
سؤال 1774 :مردى فوت كرده است و اموالى مثل باغ، ساختمان، زمين مزروعى و پول نقد از او باقى مانده است. ورثه او هنگام فوت چند پسر و دختر است با يك زن دائم كه از اين زن فرزندى ندارد. لطفاً بفرماييد سهم الارث هركدام چه مقدار مى باشد؟ و همسر وى از چه چيزهايى ارث مى برد؟
جواب: سهم همسر متوفى 81 است و بقيه اموال او بين پسر و دختر طورى تقسيم مى شود كه سهم هر پسر دو برابر دختر باشد. و زن از زمين و قيمت آن ارث نمى برد. ولى از قيمت ساختمان و درخت باغ ارث مى برد.
اگر ميت داراى مادر و فرزند باشد
سؤال 1775 :زنى فوت كرده كه داراى مادر و فرزندانى است. ارث او چگونه تقسيم مى شود؟
جواب: تركه متوفى بين مادرش و فرزندانش تقسيم مى شود. يك ششم مادر و مابقى متعلق به فرزندان است. اگر فرزندان پسر يا دختر و پسر باشند. و اگر همه دختر باشند تركه پنج قسمت مى شود يك قسمت مادر و مابقى بين دخترها بالسويه تقسيم مى شود.
(صفحه466)
ارث زوجين
سؤال 1776 :شخصى از دنيا رفته و غير از زوجه اش وارث ديگرى ندارد. حكم اموال او چگونه است؟
جواب: 41 از منقولات و همينطور 41 از قيمت ساختمان و درخت و زراعت به زوجه مى رسد. و بقيه تركه بنابر اقوى مال امام زمان(عج) است، كه فعلا بايد به فقيه جامع الشرايط تحويل دهند.
سؤال 1777 :آيا زوجه از سهم آب كشاورزى ارث مى برد؟
جواب: ظاهر اين است كه زوجه ارث نمى برد.
سؤال 1778 :آيا در تقسيم اموال ميت مرد، زوجه او كه مرده است ارث مى برد؟
جواب: چنانچه زوجه پس از فوت زوج فوت كرده باشد، ارث مى برد. و از او به ورثه او منتقل مى شود.
سؤال 1779 :اگر زنى فوت كند و شوهرش از او ارث ببرد، آيا در صورت فوت شوهر همسر ديگر او از اين اموال ارث مى برد؟
جواب: بلى ارث مى برد.
سؤال 1780 :زن و مردى با هم ازدواج مى كنند و هردو كار مى كنند و در زندگى با هم سهيم بوده اند. حال زوج فوت كرده است. آيا زوجه غير از سهم الارث، حق ديگرى هم دارد؟
جواب: اگر زن مزد كار خود را مجاناً در اختيار شوهر نگذاشته باشد، تنها همان مقدار را حق دارد. مگر اينكه به شوهر وكالت داده باشد به اندازه سهم او در خانه و مغازه و... شريك باشد. كه در اين صورت به اندازه سهم خود مالك است و اين مقدار ارتباطى با ارث ندارد.
سؤال 1781 :شخصى با اخذ مجوّز از اداره كشاورزى مبادرت به حفر چاه كرده و با استفاده از آب چاه به كشت و زرع مشغول بوده است. اينك آيا زوجه متوفى نيز از چاه و آب آن ارث مى برد يا خير؟
(صفحه467)
جواب: زوجه از اصل چاه و آبى كه به تدريج از آن استخراج مى شود ارث نمى برد; ولى از قيمت موتور آب و لوله هاى نصب شده و ساختمان موتور خانه ارث مى برد.
سؤال 1782 :آيا زن از ميوه درختهايى كه از قيمت آن ارث مى برد سهم مى برد، يا خير؟
جواب: از ميوه هايى كه در زمان فوت وجود دارد ارث مى برد، ولى از ميوه هايى كه بعداً پيدا مى شود، ارث نمى برد.
سؤال 1783 :آيا ورثه مى تواند پول (قيمت هوايى و درخت) سهم الارث زوجه را بدون رضايت زوجه به او بدهند.
جواب: بلى مى تواند.
سؤال 1784 :زوجه مقتول آيا از عين زمين يا ساختمان كه به عنوان ديه و خون بها داده شده است، ارث مى برد يا نه؟
جواب: بلى، از عين آن ارث مى برد.
سؤال 1785 :خانمى سى سال قبل با فوت شوهرش مالك يك هشتم اعيانى تعدادى درخت گردو و متفرقه در دو پلاك زمين مشجّر گرديده، و در اين مدت حاضر به تقويم و دريافت بهاى سهم الارث خود نشده، و هر ساله يك هشتم از محصول سردرختى را برده است، متمنى است در موارد ذيل حكم شرعى را بيان فرماييد:
1 ـ نحوه تقويم اشجار و پرداخت بهاى يك هشتم اعيانى به چه طريق مى باشد؟ آيا درختها به قيمت زنده كه در محلّ خود باقى بماند بايد قيمت شود، يا قيمت درختى كه بايد ريخته شود؟ و نيز زمينى كه درخت در فضاى آن قرار دارد، مشمول يك هشتم خواهد بود يا خير؟
2 ـ خانم مذكور مى تواند از فروش سهم يك هشتم امتناع كند، و به مالكيّت خود ادامه دهد، كه در نتيجه هرگونه عمران و غرس اشجار ديگر در زمين متوقف باشد، و هر ساله يك هشتم از محصول را ببرد، يا بايد به قيمت عادله بفروشد؟ و اگر حاضر براى فروش نشود تكليف چيست؟
(صفحه468)
3 ـ آيا خانم مالك بهاى يك هشتم اعيانى درختها به قيمت امروز است كه نموّ بيشترى نموده، يا قيمت سى سال قبل كه شوهرش فوت كرده؟
جواب 1 ـ در مورد سؤال، با فرض وجود ولد براى شوهر، زوجه يك هشتم از اموال منقول و يك هشتم از قيمت بنا و اشجار را به قيمت روز موت زوج، از زوج خود ارث مى برد. و اگر هنگام موت شوهر اشجار بهره و ثمره موجودى داشته باشد، از عين آن بهره و ثمره نيز يك هشتم ارث مى برد. و اما از بهره و ثمره سالهاى بعد بكلّى ارث نمى برد. و چنانچه ورثه ميّت رضايت ندهند بايد عوض هرچه را كه برده به ورثه برگرداند. و در صورتى كه ورثه، در آن زمان، قيمت اشجار و بنا را به زن نداده باشند، الآن بايد قيمت همان روز را بدهند، نه قيمت امروز را. و اشجار آن روز نيز با قيمت آن روز با فرض بقا، قيمت شود. و خود زمين را نبايد قيمت كرد، چون زوجه از زمين ارث نمى برد. نه عيناً و نه قيمتاً.
جواب 2 ـ زن مالك يك هشتم عين اشجار نيست، تا اختيار فروش در دست او باشد. و سهم او يك هشتم از قيمت اشجار است. و حق امتناع از گرفتن قيمت را ندارد.
جواب 3 ـ مالك قيمت همان سى سال قبل است.
سؤال 1786 :مردى با زن شوهردار رابطه نامشروع داشته و عمل منافى عفّت انجام مى داده، اين زانى و زانيه شوهر را مى كشند، و شبانه نعش او را مفقود مى كنند، پس از اقرار و اعتراف زانى و زانيه، زن محكوم به حبس ابد مى شود، آيا اين زن كه ممسك در انجام قتل بوده و محكوم به حبس ابد شده، از مال شوهر مقتول ارث مى برد يا خير؟
جواب: در فرض مسأله، اگر زن شريك در قتل بوده ارث نمى برد. و اگر شريك نبوده و فقط نگاه داشته، بنابر احتياط واجب يا ساير ورّاث در سهم الارث تصالح كنند.
سؤال 1787 :شخصى در اثر تصادف با ماشين فوت كرده است. و راننده ماشين خودش صاحب ماشين است با رضايت ورثه، وجهى بعنوان خون بهاى مقتول داده است، آيا زن هم نسبت به هشت يك خود، از اين وجه، حق دارد يا نه؟
(صفحه469)
جواب: بلى، زن نيز از ديه ارث مى برد.
سؤال 1788 :شخصى فوت كرده و وارثان او عبارتند از همسر و مادر و چند پسر و دختر، لطفاً در ميراث آنها بفرماييد اول سهم الارث همسر جدا مى شود يا سهم الارث مادر؟
جواب: در فرض سؤال تقدمى در بين نيست و سهم الارث همسر متوفى 81 از اموال منقول و قيمت هوايى مى باشد و سهم الارث مادر 61 كل اموال مى شود و بقيه بين دختر و پسر طبق احكام ارث تقسيم مى شود. مثلا اگر اموال ميت 000/100 تومان نقد باشد، سهم الارث زن 500/12 تومان و سهم الارث مادر 667/16 تومان مى شود و بقيه طورى تقسيم مى شود كه هر پسر دو برابر دختر ارث ببرد.
ارث اعمام و اخوال
سؤال 1789 :شخصى فوت كرده است. ورثه او عبارتند از يك عموى پدرى و دو خاله پدر و مادرى و يك دايى. لطفاً سهم الارث هريك را بيان فرماييد:
جواب: در فرض سؤال، تركه متوفى سه سهم مى شود، دو سهم آن به عمو مى رسد و يك سهم آن بين دايى و دو خاله بطور مساوى تقسيم مى شود.
سؤال 1790 :متوفيه دختر عمه پدر وارث مى باشد، ارث بين وراث به چه نحو تقسيم مى گردد. توضيح اينكه ورثه منحصر در شش نفر مى باشد، كه سه نفر دختر و سه نفر پسر، هستند، آيا ارث بين ايشان بالسويه تقسيم مى گرد يا با اختلاف پسر دو برابر دختر؟
جواب: ظاهراً در مورد سؤال ورثه عبارتند از فرزندان پسردايى متوفيه، كه چون از جانب مادر ميت به او منسوب مى شوند، ارث بين آنها بالسويه تقسيم مى شود.
سؤال 1791 :شخصى فوت كرده و ورثه او عبارتند از شوهر و عمه پدرى و دايى پدر و مادرى. حال سهم الارث هريك را معين كنيد؟
جواب: در فرض سؤال، پس از جدا كردن سهم الارث زوج، بقيه اموال متوفيه سه قسمت مى شود، يك قسمت سهم الارث دايى است و دو قسمت سهم الارث
(صفحه470)
عمه است و در فرض سؤال فرقى بين ابوينى و ابى نيست. بلى با بودن عمه و عموى ابوينى، عمه و عموى ابى، ارث نمى برد و نيز با بودن دايى و خاله ابوينى، دايى و خاله اربى ارث نمى برد.
ارث كسانى كه تقديم و تأخير فوت آنها معلوم نيست
سؤال 1792 :زيد به همراه مادر و همسر خود در سانحه رانندگى فوت مى كنند. و معلوم نيست فوت كداميك مقدم است. با توجه به اين كه مادر زيد داراى دو پسر و يك دختر ديگر مى باشد، و همسر او نيز داراى پدر و مادر است، و از زيد و همسرش نيز يك دختر باقى مانده است، كيفيت ارث بردن آنها را بيان فرماييد:
جواب: تركه مادر بين چهار فرزندش تقسيم شده و سهم زيد به دخترش مى رسد. و اموال زيد بين مادر و همسر و فرزندش تقسيم مى شود. و سهم مادر به سه فرزندش مى رسد. و سهم همسر نيز به دختر و پدر و مادرش مى رسد. و نيز اموالى كه همسر قبل از سانحه داشته، بين شوهر و دختر و پدر و مادرش تقسيم مى شود.
سؤال 1793 :اينجانب فرزندى داشتم كه صاحب زن و سه فرزند بود كه در اثر سانحه از بين رفتند و هيچكس نماند. از ايشان يك منزل مسكونى و اثاثيه منزل و مبلغ دوازده ميليون ريال كه بابت بيمه عمرش كه در شركت كار مى كرد مانده است. از اين مبلغ ده ميليون ريال خرج گرديده، كه از جمله مقدارى بدهى داشته كه از اموال مرحوم پرداخت كردم. حال بفرماييد پدر و مادر زن مرحوم از اموال مرحوم ارث مى برند يا خير؟
جواب: هشت يك از قيمت هوايى منزل مزبور و پول بيمه عمر، از طريق زن به پدر و مادر او مى رسد و همينطور 3617 مهريه زن و جهيزيه اى كه پدر به او داده به پدر و مادر زن مى رسد.
سؤال 1794 :اگر كودكى دو ساله (پسر) به همراه پدر، مادر، پدربزرگ و مادر بزرگ پدرى در جنايت آمريكا در هواپيماى ايرباس كشته شده باشد، و اجداد مادرى و عموها و عمه ها زنده باشند، و از متوفى 150 تومان باقى مانده باشد، نحوه تقسيم آن بين ورثه كودك به چه
(صفحه471)
نسبتى است؟
جواب: در فرض سؤال، اموال كودك كه در حال حيات داشته است، سه قسمت مى شود. يك قسمت كه سهم الارث مادر او مى شده به اجداد مادرى او مى رسد. و دو قسمت آن كه سهم الارث پدر است به عمو و عمه هاى پدرى مى رسد. و نيز آنچه كه در اين حادثه به عنوان خون بها به كودك تعلق مى گيرد، سه قسمت مى شود. و به همان نسبت تقسيم، و سهم مادر به اجداد مادرى و سهم پدر به عمو و عمه هاى پدرى مى رسد. بلى سهم الارث كودك كه از اموال و خونبهاى پدر و مادرش به او تعلق مى گيرد، تماماً به اجداد مادرى او مى رسد. چون بايد فرض شود كه پدر و مادر او قبل از او فوت شده اند. و ارث به طبقه دوم مى رسد كه اجداد هستند. و با وجود اجداد مادرى نوبت به عمو و عمه كه طبقه سوم هستند، نمى رسد.
سؤال 1795 :در يك تصادف سه عضو يك خانواده، يعنى زن و شوهر و تنها فرزند آنها در آنِ واحد از دنيا مى روند. حال پدر و مادر زن و برادران شوهر در قيد حيات هستند، بيان بفرماييد سهم الارث اين افراد را؟
جواب: اگر يقين دارند كه افراد مذكور در آنِ واحد و در يك لحظه فوت شده اند و احتمال تقدم و تأخر نمى دهند، در اين فرض وارث شوهر برادران او هستند. و وارث خانم متوفاة و بچه، پدر و مادر خانم هستند. كه پدر و مادر علاوه بر مهريه دخترشان، تمام دارايى و اموال دختر و نوه دخترى خود را نيز به ارث مى برند. ولى يقين پيدا كردن به اينكه فوت افراد در چنين حوادثى همزمان و در يك لحظه واقع شده، مشكل است. و در صورتى كه علم و يقين به تقارن و همزمان بودن فوت حاصل نشود، حكم غرقى و مهدوم عليهم را پيدا مى كنند.
سؤال 1796 :شخصى همراه زن و سه فرزندش در يك تصادف فوت مى كند. هم خود مرد و هم همسر او پدر و مادر دارند و فرزند ديگرى هم ندارند، حكم تقسيم ارث را بين والدين اينها بيان فرماييد؟
جواب: در فرض سؤال كه تقدم و تأخر فوت معلوم نيست و وارث آنها
(صفحه472)
منحصر به پدر و مادر زوج و پدر و مادر زوجه است، اموالى كه زوج در حال حيات داشته، كه بيمه عمر نيز از اموال زوج محسوب مى شود، پس از اداى ديون او و مهريه زوجه اش 81 از عين منقولات و 81 از قيمت بنا را به پدر و مادر زوجه مى دهند، و زوجه از زمين ارث نمى برد، و 31 اموال زوج به پدر و مادر خود زوج مى رسد. و بقيه اموال زوج بين پدر و مادر زوج و زوجه، اثلاثاً تقسيم مى شود. يعنى 31 آن به پدر و مادر زوجه و 32 آن به پدر و مادر زوج مى رسد. و اموالى كه زوجه در حال حيات داشته، از جهيزيه و مهريه و غيره، 41 به پدر و مادر زوج و 31 به پدر و مادر خود زوجه مى رسد. و بقيه آن اثلاثاً بين پدر و مادر زوج و زوجه تقسيم مى شود. يعنى 31 به پدر و مادر زوجه و 32 به پدر و مادر زوج مى رسد. و مجموع آنچه به پدر و مادر زوج مى رسد، با عدم حاجب(1) سه قسمت مى شود. 31 به مادر زوج و 32 به پدر زوج مى رسد. و با وجود حاجب شش قسمت مى شود، 61 به مادر زوج و 65 به پدر زوج مى رسد. و آنچه به پدر و مادر زوجه رسيده، بين آنها بطور مساوى قسمت مى شود. و فرض اين است كه بچه ها مال ندارند. والاّ براى آنها هم به همين شيوه عمل مى شود.
تصرف در تركه ميت بدون اجازه وارث
سؤال 1797 :اشخاصى كه از طرف مراجع اجازه در امور حسبيّه دارند، آيا بدون اجازه وارث مى توانند زمينى را بفروشند و به كسى بدهند كه حج نيابتى انجام دهد، و اگر از مصارف حج قسمتى از زمين زياد آمد، آيا مال وارث است يا خير؟
جواب: تصرّف غير ولىّ شرعى و وصىّ نافذ نيست و چنانچه ولىّ شرعى در بين نباشد بايد با اذن كبار و اگر صغير دارد با اذن حاكم شرع اقدام كنيد.
سؤال 1798 :بعد از فوت شخصى يكى از فرزندان او در خانه مسكونى او ساكن شده است. آيا ساير ورثه از اين خانه ارث مى برند؟ و آيا مى توانند اجاره چند ماه سكونت او را از
1 ـ مقصود از حاجب كسانى هستند كه در مسأله 2808 توضيح المسائل بيان شده است.
(صفحه473)
وى بگيرند؟
جواب: بعد از فوت آن فرد همه ورثه از آن ارث مى برند. و اگر بدون اذن ورثه ديگر در آن سكونت كرده، آنها حق مطالبه مال الاجاره را دارند.
سؤال 1799 :وراث يك شخص سه برادر بوده اند، كه يكى بالغ و دو نفر ديگر صغير بوده اند، و برادر بالغ كل زمين موروثى را فروخته است، آيا اين بيع صحيح است؟ آيا حق شفعه براى برادران در مال برادر كبير ثابت است؟
جواب: اگر برادر بالغ از ناحيه حاكم شرع قيم دو برادر خود بوده و رعايت مصلحت دو برادر را كرده است، معامله صحيح است. والاّ معامله نسبت به سهم دو برادر باطل است. و حق شفعه در فرض سؤال ثابت نيست.
سؤال 1800 :آيا مهريه زوجه پس از اداى تمام ديون متوفّى تأديه مى شود يا قبل از آنها داده مى شود؟ و آيا زوجه قبل از تقسيم تركه زوج متوفّى حق سكونت در خانه او را دارد يا خير؟
جواب: مهر زوجه حكم ساير ديون متوفّى را دارد. كه اگر تركه او وافى باشد بايد از اصل تركه اخراج شود. و اگر وافى نباشد بايد تركه او به نسبت ديونش در بين طلبكارها تقسيم شود. و زوجه بدون توافق ورثه زوج حق ادامه سكونت در خانه زوج را ندارد. و ورثه هم بنابراحتياط واجب قبل از اداى سهم الارث زوجه از قيمت هوايى ساختمان، بدون رضايت زوجه حق تصرف در خانه را ندارد.
تقسيم ارث
سؤال 1801 :ميت داراى چند فرزند صغير و مادر مى باشد، آيا مى شود سهم الارث مادر را با تقسيم، از سهم الارث كودكان صغير جدا كرد؟
جواب: تقسيم بايد با موافقت ولىّ صِغار كه جد پدرى آنها است انجام گيرد. و اگر جد پدرى ندارند با دخالت حاكم شرع يا نماينده وى صورت گيرد.
سؤال 1802 :آيا با وجود صغار مى توان اموال ميّت را تقسيم كرد؟
(صفحه474)
جواب: با اذن حاكم شرع و نظارت او يا مأذون از طرف او مانعى ندارد.
سؤال 1803 :ورثه شخصى چندين سال در زمين موروثى به صورت شراكت كار كرده اند و هركس هركار كه قدرت داشته انجام مى داده است. مثلا يكى درخت كاشته و يكى آبيارى كرده است و... و حالا تصميم به تقسيم زمين دارند، برادرى كه درختها را كاشته مى گويد آنها مال من است و نبايد تقسيم شود، ساير ورثه مى گويند چون كل كار مشترك بوده بايد مثل اصل زمين تقسيم شود. حكم مسأله را بفرماييد؟
جواب: اگر نهال درخت را از پول مشترك خريده باشند و در زمين مشترك كاشته باشند متعلق به همه است. ولى اگر آن را از پول شخصى خريده باشد; مال خود او است، و شركاى زمين حق دارند اجرت زمين را بگيرند، يا او را وادار كنند درخت ها را ريشه كن كند و از زمين خارج كند.
سؤال 1804 :برادر و خواهرى از پدر املاكى به آنان ارث رسيده، و هردوى آنها از دنيا رفته اند، و هيچگونه مدركى از آنان در دست نيست كه خواهر حق خود را بخشيده يا نه، حالا اولاد آن خواهر مى توانند از اولاد برادر مطالبه حق مادرشان را بنمايند يا نه؟ در صورتى كه فعلا تمام املاك موروثى در تصرف اولاد برادر است.
جواب: در فرض سؤال كه علم دارند املاك مزبوره بعنوان ارث بوده، اولاد خواهر حقّ مطالبه دارند. مگر اينكه شرعاً ثابت شود كه خواهر سهم خود را به برادر تمليك كرده است.
سؤال 1805 :شخصى فوت كرده، يك برادر ابوينى دارد و يك خواهر ابى، تقسيم ارث چگونه است؟
جواب: ماترك او به برادر پدرومادرى مى رسد. وخواهرپدرى از او ارث نمى برد.
سؤال 1806 :شخصى فوت كرده يك دخترزاده دارد و يك برادر، ارث متوفّى به كدام يك مى رسد؟
جواب: در فرض سؤال، ارث متوفّى به دختر زاده متوفّى مى رسد. و به برادر متوفّى چيزى نمى رسد.
(صفحه475)
سؤال 1807 :ميت، پسر، دختر و دو نوه اى كه پدرشان قبل از او مرحوم شده دارد، آيا نوه ها از جدّشان ارث مى برند يا وجود عمو و عمه مانع مى شود؟
جواب: در فرض مسأله نوه ها از تركه جدشان ارث نمى برند. بلكه از تركه پدر خودشان ارث مى برند.
سؤال 1808 :يكى از اقوام فوت كرده كه من هم شرعاً وارث او محسوب مى شدم و بقيه وراث بدون حضور من اموال را تقسيم كرده اند و من نسبت به تقسيم اعتراض دارم. آيا تقسيم بدون حضور من صحيح بوده يا من حق اعتراض دارم؟
جواب: تقسيم بايد با رضايت و حضور همه شركا انجام شود. مگر اينكه بعضى از شركاء غايب باشند يا از حضور امتناع ورزند. كه در اين صورت بقيه با مراجعه به حاكم شرع و مراجع ذى صلاح و با نظر او اموال را تقسيم مى كنند. كه در اين صورت حق اعتراض ندارد.
سؤال 1809 :زمين موروثى از شخصى به ورثه اش منتقل شده است. ورثه آن را بين خودشان تقسيم كرده اند. بعداً ثابت شده كه حصّه يكى از ورثه غصبى بوده، آيا اين وارث يا ورثه هاى او حقّ به هم زدن آن تقسيم اوّلى زمين موروثى مذكور را دارند يا خير؟
جواب: در صورتى كه ساير ورثه غصبى بودن آن را تأييد كنند، تقسيم مزبور باطل است.
سؤال 1810 :ارثى بيش از ده سال است ميان ورثه تقسيم شده و همه ورّاث در آن تصرف كرده اند، حال يكى از ورثه مدعى است كه بايد اموال موروثى دوباره از نو تقسيم شود. آيا چنين ادعايى وجه شرعى دارد يا خير؟
جواب: اگر تقسيم با توافق همه ورثه كه بالغ و عاقل بوده اند انجام شده و با رضايت تصرف كرده اند، ادعاى فعلى بعضى از آنها وجهى ندارد. خصوصاً اگر با قرعه تقسيم شده باشد. بلى اگر يكى از آنها ادعاى اشتباه و غلط بودن تقسيم را بكند، و بينه بر دعواى خود اقامه كند، تقسيم سابق نقض مى شود. و اگر بينه ندارد مى تواند ساير شركا را كه منكر اشتباه هستند، قسم بدهد.
(صفحه476)
مسائل متفرقه ارث
سؤال 1811 :پدرم چند سال قبل براى حج نام نويسى كرد. ولى قبل از رسيدن نوبت او فوت كرد و قيد كرده كه فرزند بزرگ او به جاى او به حج برود و من كه فرزند بزرگ او بودم با مخارج خود به حج رفتم، آيا مى توانم مقدارى را كه خرج كرده ام از مال او قبل از تقسيم بردارم؟
جواب: در فرض سؤال، اگر حج در ذمه پدر شما مستقر بوده است، يعنى خودش سابقاً مى توانسته مشرف شود و مسامحه كرده تا فوت كرده است. در اين صورت مخارج حج او از اصل تركه برداشت مى شود. و بقيه هرچه ماند بين تمام ورثه كما فرض الله تقسيم مى شود. و اگر مستقر نبوده ولى وصيت به حج كرده است، در اين صورت مخارج حج از ثلث تركه برداشت مى شود. پس اگر ثلث اموال به مقدار حج بوده، ورثه حق مخالفت ندارند. و پس از برداشت مخارج حج طبق معمول و متعارف بقيه اموال بين همه ورثه كما فرض الله تقسيم مى شود. و اگر ثلث اموال به قدر حج بلدى نبوده، باز در صورتى كه ورثه اجازه برداشت مخارج حج بلدى را داده باشند، فعلا نمى توانند از سهم الارث شما كم كنند. ولى اگر اجازه نداده اند و شما به ميل خود و از پول شخصى خود خرج كرده ايد فعلا نمى توانيد مخارج زايد بر ثلث را از اموال برداريد. و در اين فرض حق با برادرها مى شود.
سؤال 1812 :بيست و يك سال پيش پدرم كه 12 وارث كوچك و بزرگ داشته فوت كرد و شش هزار تومان كل ثروتش بود كه چهار هزار تومان او خرج كفن و دفن او شد. و مابقى را كه دو هزار تومان بود، همان سال اوّل خرج چهار وارث تحت تكفل خود كردم. و زندگى بعدى آنها را خودم تأمين كردم. حالا اينها از من تقاضاى ارث پدرى مى كنند، آيا من بدهكار هستم؟ و اگر هستم همان شش هزار تومان را يا بيشتر؟
جواب: در صورتى كه ماترك پدرى با موافقت ورثه خرج شده باشد، حق ارث ندارند. در غيراين صورت همان شش هزار تومان بايد بين همه تقسيم مى شود.
سؤال 1813 :اگر ميّت ضمان مالى به ذمه اش باشد، آيا ديون از اصل تركه پرداخت
(صفحه477)
مى گردد؟ و يا صبر كنند تا بچه هاى صغير بالغ گردند؟ و يا ولىّ آنها ضامن است؟
جواب: چنانچه وصى معين نكرده باشد، حاكم شرع يا نماينده او ديون را از اصل تركه مى پردازد.
سؤال 1814 :مادر ما چند سال زودتر از پدرمان فوت كرده است. مقدارى طلا داشته كه نزد پدرمان بوده است كه نمى دانيم خودش خريده يا پدرمان برايش خريده است. و پدرمان بعد از ازدواج مجدد، فعلا از دنيا رفته است حكم تقسيم طلاها چگونه است؟
جواب: ربع طلا از مادر به پدرتان، و از پدر به ورثه او كه از جمله زن دوم است مى رسد. و سه ربع ديگر طلا به شما و خواهر و برادر شما تعلق مى گيرد.
سؤال 1815 :خانمى فوت كرده، و مقدارى اثاثيه و هدايايى كه اقوام و فاميل به آنها داده اند باقيمانده است، لطفاً بفرماييد چه چيزهايى ارث خانم محسوب مى شود؟ و چه چيزهايى متعلق به شوهر وى مى باشد؟
جواب: جهيزيّه كه پدر به دخترش داده ظاهراً تمليك دختر شده، و ارث او مى شود. و هدايايى كه معلوم است زنانه است، مثل طلا و لباس زنانه هم مال زن و ارث مى شود. و هداياى مردانه هم مال شوهر است. و هدايايى كه براى زندگى مشترك استفاده مى كنند نصف مى شود، نصف آن متعلق به شوهر است و نصف ديگر آن ارث مى شود. و هدايايى هم كه معلوم نيست از كدام دسته است، مصالحه كنند.
سؤال 1816 :مادر مقدارى آب داشته است كه چند سهم آن دست يكى از فرزندانش بوده است و بعد از وفات مادر هم به همين صورت بوده است. فعلا كه قصد تقسيم دارند فرزند مزبور ادعاى حق دسترنج چند ساله را مى كند، آيا دسترنج حق او است؟
جواب: اگر حفظ و نگهدارى آب و مجراى آن هزينه اى براى اين فرزند نداشته، و مادر هم نگفته مبلغى بعنوان دسترنج به او بدهيد، او حق مطالبه دسترنج ندارد، و اگر اختلافى وجود دارد به دادگاه مراجعه شود، تا حل و فصل گردد.
سؤال 1817 :مادر اينجانب 45 سال قبل در ازدواج اول خود در شهرستان ديگرى داراى
(صفحه478)
فرزندى شده است كه فعلا برادر من مى باشد. ولى در شناسنامه او قيد نشده است. حال چگونه مى توانم برادرى خود را ثابت كنم؟ و اگر او قبول نكرد، من چه وظيفه اى دارم؟
جواب: نسبت با دو شاهد عادل يا شهرت اگر مفيد علم و يا اطمينان باشد ثابت مى شود. و او بايد سخن شما را در صورت داشتن دو شاهد عادل قبول كند و اگر متقاعد نشد، مشكل شرعى خاصى ايجاد نمى كند. البته شما بايد به وظايف برادرى عمل كنيد.
سؤال 1818 :اگر كارمند دولت غير اسلامى بميرد، و دولت بعنوان حقوق بازنشستگى مبلغى را به خانواده او بدهد، آيا آن هم ميراث خواهد بود؟ و اگر در زندگانى ميّت از حقوق ماهيانه او اين مبلغ كسر نشده باشد، آيا بين وراث تقسيم مى شود؟
جواب: اگر دولت مزبور مقررات خاصى دارد، طبق همان عمل شود. والاّ اگر براى ميت مى دهند، مانند ديه كما فرض الله تقسيم شود.
سؤال 1819 :ارث بچه اى كه در كودكى بعد از پدر بميرد، چگونه حساب مى گردد؟ و همچنين فوت بعد از مادر؟
جواب: ارثى كه از پدر يا مادر به او رسيده، به وارث آن بچه خواهد رسيد.
سؤال 1820 :اينجانب هشت سال پيش به علت اختلاف خانوادگى همسرم را طلاق دادم، و بنا شد مهريه و جهيزيه را بدهم. ولى مراجعه نكرد، تا در اثر تصادف فوت كرد. وظيفه من چيست؟
جواب: لازم است مهريّه و جهيزيّه را به وارث يا وارثهاى او بدهيد. اعم از فرزندان و پدر و مادر او. اگر داراى پدر و يا مادر و يا هردو باشد.
سؤال 1821 :خواهرم كه حق ارث پدرى از من طلبكار بود موقع احتضار با حضور فرزندانش به اينجانب بخشيد. حالا اگر اولاد او ادعاى حق كنند، چه بايد كرد؟
جواب: از خصوصيّت مورد سؤال اطلاع ندارم. اگر واقعاً خواهر حق خود را با شرايط مربوط به بخشش به شما بخشيده، متعلق به شما است. و اگر مورد اختلاف است احتياج به مرافعه شرعيه دارد.
(صفحه479)
سؤال 1822 :زنى كه شوهرش فوت شده، و ورثه او عبارت از دو فرزند صغير و پدر و مادرش مى باشند. و هدايايى است كه از طرف بستگان زوجه در موقع ازدواج برده شده، آيا اين هدايا به زوجه تعلق دارد يا خير؟
جواب: هدايايى كه به حساب زوجه و براى او آورده اند، به زوجه تعلّق دارد. جزء تركه شوهر محسوب نمى شود.
سؤال 1823 :در مورد امتياز آب و برق و تلفن و گاز و غير ذلك حكم چگونه است، منقول است يا غير منقول؟
جواب: در مورد سؤال احوط مصالحه است.
سؤال 1824 :زنى فوت كرده مهريه و جهيزيه ماترك اوست. ورثه او عبارتند از شوهر و پدر و مادر و يك دختر. چگونه ماترك را تقسيم كنند؟
جواب: در فرض، سؤال شوهر ربع و ابوين هريك، يك ششم ارث مى برند و باقى متعلّق به دختر است. يعنى اموال متوفى در فرض سؤال به 12 قسمت تقسيم مى شود و سه قسمت به شوهر و پدر و مادر هر يك دو قسمت مى رسد و پنج قسمت باقيمانده سهم دختر مى شود.
سؤال 1825 :زمين مزروعى و باغ و اشجار چگونه به ارث مى رسند؟ و سهميّه پسر و دختر و همسر چگونه است؟
جواب: زوجه از زمين ارث نمى برد ولى از قيمت اشجار و زراعت موجود در زمين هنگام فوت ارث مى برد. و فرزندان كما فرض الله پسر دو برابر دختر ارث مى برد. چه در زمين و باغ و چه در منقولات.
سؤال 1826 :شخصى فوت مى كند كه چيزى ندارد. و وارثى هم ندارد مگر همسرش. ولى مقدارى قرض دارد، و همچنين مهر زنش را نپرداخته است. اين شخص سهم الارث پدرى دارد كه هنوز تقسيم نشده است و حدود چهارصد تومان مى شود كه مادرش با رضايت بقيه وارثين در خانه موروثى پدرى ساكن است، آيا مى شود خانه را از مادر گرفته و تقسيم كرده و دين و مهر زوجه متوفى را پرداخت؟
(صفحه480)
جواب: بلى، سهم الارث پدرى متوفى كه چهارصد تومان است لازم است فوراً به طلبكار و زوجه نسبت به سهم هريك تقسيم شود. و در صورت مطالبه تأخير جايز نيست.
سؤال 1827 :در 25 سال پيش پسر بزرگ خانواده مبلغ 000/20 تومان جهت تكميل ساختمانى كه 000/150 تومان ارزش داشت، پرداخته است. فعلا اين شخص علاوه بر سهم الارث خود از خانه، نسبت به آن بيست هزار تومان چه سهمى دارد؟
جواب: پسر بزرگ چنانچه مبلغ مزبور را به عنوان قرض پرداخته باشد، تنها همان مقدار را يعنى 000/20 تومان را علاوه بر سهم الارث خود استحقاق دارد. ولى اگر رايگان داده است نسبت به آن هيچ حقى ندارد. و اگر به عنوان شراكت داده باشد، علاوه بر سهم الارث خود، به نسبت پولى كه آن روز داده از عين ساختمان حق دارد.
سؤال 1828 :پدرى در زمان حيات و سلامت كامل، منزل مسكونى خود را به نام كوچكترين دختر خود كه صغير هم بوده كرد. و فعلا پدر و مادر فوت كرده اند. و در وصيت نامه اشاره اى به منزل نشده، تكليف چيست؟
جواب: منزل اختصاص به دختر دارد. و ساير ورثه سهمى در آن ندارند.
سؤال 1829 :كسى كه از دنيا رفته و داراى فرزندان صغير است، آيا رفتن به خانه آنها براى فاتحه خوانى و تصرفات متعارف در آن اشكال دارد؟
جواب: اگر رفت و آمد به صلاح ايتام باشد، مانعى ندارد.
سؤال 1830 :آيا برادران پدر و مادرى مى توانند خواهران را از ارث پدر، اعم از منقول و غير منقول مانند جنگل و زمين كشاورزى منع كنند؟
جواب: برادر و خواهر در يك طبقه وارثند. و هيچكدام نمى توانند ديگرى را محروم كند.
سؤال 1831 :شخصى خانه خود را فروخته تا بدهيهاى خود را بدهد و خانه كوچكترى بخرد.
|
|
