فهرست مطالب

خداوند دريافت كرد، جبرئيل به سويش مى آمد و با او، رو در رو، سخن مى گفت. برخى از پيامبران كسى است كه پيامبرى
برايش فراهم مى شد، آن گاه در خواب مى ديد و روح نزد
او مى آمد و با او سخن مى گفت و /1 برايش بازگو مى كرد، بى آن كه در بيدارى فرشته را بيند. و امّا «مُحَدَّث» كسى است كه /1 با او حديث كند و او شنود، نه فرشته را ديدار كند و نه در خواب بيند.

3 ـ امام رضا (عليه السلام) در پاسخ حسن بن عباس معروفى نوشت:

الاِمامُ هُوَ الَّذى يَسْمَعُ الْكَلامَ وَلا يَرى الشَّخْصَ.⁽¹⁾

امام كسى كه سخن فرشته را مى شنود امّا او را نمى بيند.

ماحَصَلِ اين روايات، اين است كه امام (عليه السلام) اگرچه فرشته را ديدار نمى كند، امّا سخن او را مى شنود و حقايق غيبى در شكلِ تجلّىِ علمى، بر او آشكار مى شود. از اين رو، دانش او تنها از راه ظاهرِ قرآن و تعليم رسول خدا نيست. علاوه، خداوند در قرآن كريم همراه رسول خدا، امامان (عليهم السلام) را نيز، گواه اعمال بندگانش مى داند و تأييد و تكذيب آن ها را معيار درستى و نادرستى اعمال شان. و اين گواهى و شهادت حاكى از آگاهى بر اعمال بندگان است:

وَكَذَ لِكَ جَعَلْنَـكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُوا ْشُهَدَآءَ عَلَى النَّاسِ وَ يَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا).⁽²⁾

و اين چنين شما را امتى ميانه ساختيم تا بر مردمان گواه باشيد و

پيامبر بر شما گواه باشد.⁽¹⁾

امام صادق (عليه السلام) پس از تلاوت اين آيه فرمود:

فرَسولُ اللهِ (صلى الله عليه وآله) الشَّهِيدُ عَلَيْنَا بِمَا بَلَّغَنَا عَنْ اللهِ عَزَّ وَ جَلّ، وَنَحْنُ الشُّهَدَاءُ عَلَى النَّاسِ، فَمَنْ صَدّقَ يَوْمَ القِيَامَةِ صَدَّقنَاهُ، وَمَنْ كَذَّبَ كَذّبْنَاهُ.⁽²⁾

پس رسول خدا (صلى الله عليه وآله) بدان چه به ما ابلاغ كرده است، گواه بر ماست. و ما گواه بر مردمان هستيم. پس آن كس كه ما را تصديق كند او را در روز رستاخيز تصديق خواهيم كرد و آن كس كه تكذيب كند او را تكذيب خواهيم كرد.

وَ جَـهِدُوا ْفِى اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِى هُوَ اجْتَبَـلـكُمْ وَ مَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِى الدِّينِ مِنْ حَرَج مِّلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَ هِيمَ هُوَ سَمَّـلـكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِن قَبْلُ

وَ فِى هَـذَا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيدًا عَلَيْكُمْ وَ تَكُونُواْ شُهَدَآءَ عَلَى النَّاسِ).⁽¹⁾

در راه خدا جهاد كنيد چنان كه سزاوار جهاد است، او شما را /1 برگزيده است، و بر شما در كار دين هيچ تنگى و دشوارى ننهاده است; اين همان آيين پدرتان ابراهيم است ـ يا آيين پدرتان ابراهيم را پيروى كنيد ـ او (خداى) پيش از اين ـ در كتاب هاى پيشين ـ و در اين /1 شما را مسلمان ناميد، تا اين كه پيامبر ـ محمّد (صلى الله عليه وآله) ـ بر شما گواه باشد و شما بر مردم گواه باشيد.⁽²⁾

تعبيرهاى «هُوَ اجْتَبَـكُمْ»، «مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَ هِيمَ»، «هُوَ سَمَّـكُمُ الْمُسْلِمِينَ» در اين آيه و «مِن ذُرِّيَّتِنَآ أُمَّةً مُسْلِمَةً» در آيه 128 سوره بقره، حاكى از آن است كه مخاطب در «تَكُونُوا شُهَدَآءَ عَلَى النَّاسِ» امامان معصوم اند. افزون بر همه اين ها، تحقيقاً «شاهِد» و گواه غير از «مدّعى» يا «منكر» است. و «النّاس» نيز، همه مردم اند; يعنى امامان (عليهم السلام) گواهِ همه مردمان اند و انديشه ها و رفتارهاى هيچ يك از مردم جهان، از آن ها پوشيده نيست. در اين جهان از انديشه و رفتارهاشان آگاهند و در رستاخيز در حضور پروردگار گواهى مى دهند. شهادت و گواهى بر انديشه ها و رفتارهاى آدميان، گستره دانشى است كه فراتر از دانشِ ظاهرِ قرآن و آموخته ها از پيامبر گرامى است. امام باقر (عليه السلام) فرمود:

وَاللهِ اِنَّا لَخُزّانُ اللهِ فِي سَمَائِهِ وَأرْضِهِ، لا عَلى ذَهَب وَلا عَلَى فِضَّة

إلاّ عَلى عِلْمِهِ.⁽¹⁾

به خدا سوگند، ما گنجورانِ خداييم، در آسمان و زمين او، نه بر اندوخته هاى طلا و نقره; مگر بر علم او (تنها گنجور علم خداييم).

ابو خالد كابلى گويد: از ابو جعفر امام محمّد باقر (عليه السلام) درباره سخن خداى عزيز و جليل: «فَـَامِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِى أَنزَلْنَا.⁽²⁾ به خدا و پيامبرش و نورى كه فرو فرستاده ايم، ايمان بياوريد» پرسيدم، فرمود:

يا أبا خالد النُّورُ و اللهِ الأئِمَّةُ مِنْ آلِ محمّد (صلى الله عليه وآله) اِلى يَومِ القِيَامَةِ، وَهُم وَاللهِ نورُ اللهِ الَّذِي أنْزَلَ، وَهُم وَاللهِ نُورُ الله فِي السَّمَواتِ وَالأرْضِ. وَاللهِ يَا أبَا خَالِد، لَنوُرُ الإمامِ فِي قُلوبِ المُؤمِنينَ أنْوَرُ مِنَ الشَّمسِ المُضيئَةِ بِالنَّهارِ. وَ هُم و اللهِ يُنَوِّرونَ قُلوبَ المُؤمِنينَ، وَيَحْجُبُ اللهُ عزَّ وَ جَلَّ نُورَهُم عَمَّنْ يَشاءُ فَتُظْلَمُ قُلوبَهُمْ، وَاللهِ يا أبَا خَالِد، لا يُحبُّنَا عَبدٌ وَ يتَوَلاّنَا حتّى يُطَهِّرَ اللهُ قَلْبَه، وَلاَ يُطَهِّرُ اللهُ قَلْبَ عَبد حتّى يُسلِّمَ لَنا وَ يَكوُنَ سِلْماً لَنا، فَاذَا كانَ سِلْماً لنَا سَلَّمَه اللهُ مِنْ شَديدِ الْحِسَابِ، وَآمَنَهُ مِنْ فَزَعِ يَومَ القِيامَةِ الأكبَرِ.⁽³⁾

اى ابا خالد! نور /1 به خدا امامان از آل محمّداند، تا روز رستاخيز. و ايشان به خدا سوگند، همان نوراند كه خدا فرو فرستاده است. و هم ايشان، به خدا سوگند، نور خدايند در آسمان ها و در زمين. اى اباخالد! به خدا سوگند، نور امام در دل هاى مؤمنان از پرتوِ خورشيد تابان در روز روشن تر است و هم ايشان اند، به

خدا سوگند كه دل هاى مؤمنان را روشن مى كنند. و خداىِ عزيز و جليل نورِ ايشان را از هر كس كه بخواهد مى پوشاند تا دل شان تاريك شود. به خدا سوگند، اى اباخالد، بنده اى ما را، دوست نمى دارد و ولايت ما را نمى پذيرد، مگر اين كه خداوند دلش را پاك مى گرداند و خداوند دل بنده اى را پاك نمى گرداند، تا اين كه تسليم ما شود و با ما از درِ سازش و صلح و صفا درآيد. و چون با ما در صلح و صفا باشد، خداوند او را از سختى عذاب ايمن گرداند و از هراس روز بزرگ رستاخيز، در امان خدا باشد.

چرا بايد در شگفت بود؟

اين جهان پهناور سرشار از شگفتى هاست. و ما با بسيارى از آن ها، روبرو مى شويم امّا بى تفاوت از كنارشان مى گذريم. مرتاضانى را مى بينيم كه در اثر رياضت ها ـ اگرچه رياضت هاى باطل ـ به حقايقى كه از ما پوشيده است، پى برده اند، يا مردمانِ پاك نهاد و سالكانِ نيكورفتارى را مى بينيم، كه در سايهِ سارِ گذشت از خواهانى هاى نفس و در پرتو سلوك شرعى شان، به مراتب بالايى از معرفت دست يافته اند، و دريچه هايى از غيب، به روى شان گشوده شده است. و به حقايقى، كه از نگاه ما آدميان پنهان است پى برده اند. از نهانى ها خبر مى دهند و از رازهاى درونىِ آدميان پرده برمى دارند. و حتّى زمان مرگ خود و ديگران را مى دانند. اين همه را مى بينيم، امّا در شگفت نمى مانيم! و چون به امامان پاك و اهل بيت پيامبر (صلى الله عليه وآله) مى رسيم، و اين آگاهى ها را، درباره آن ها، مى شنويم، در شگفت مى مانيم! و گاهى راهِ انكار را پيش مى گيريم; چرا؟ در حالى كه اين بزرگواران در مَهبِط فرشتگان به دنيا آمده اند و در خانه نبوّت و رسالت