(صفحه 133)
است، احتياط واجب آن است كه مقدار بيشتر را بخواند.
مسأله : نماز قضا را با جماعت مى توان خواند، چه نماز امام جماعت ادا باشد يا قضا و لازم نيست هر دو، يك نماز را بخوانند; مثلاً اگر نماز قضاى صبح را با نماز ظهر يا عصر امام بخواند، اشكال ندارد.
مسأله : اگر مسافرى كه بايد نماز را شكسته بخواند، نماز ظهر يا عصر يا عشاء از او قضا شود، بايد آن را دو ركعتى بجا آورد، اگر چه در غير سفر بخواهد قضاى آن را بجا آورد.
مسأله : در سفر نمى توان روزه گرفت حتى اگر روزه قضا باشد، ولى نماز قضا مى توان بجا آورد.
مسأله : اگر در سفر بخواهد نمازهايى را كه در غير سفر قضا شده است بجا آورد، بايد نمازهاى ظهر و عصر و عشا را چهار ركعتى قضا كند.
مسأله : نماز قضا را در هر وقتى مى توان بجا آورد; يعنى قضاى نماز صبح را مى توان ظهر يا شب خواند.
نماز قضاى پدر و مادر
مسأله : تا انسان زنده است اگر چه از خواندن نماز خود عاجز باشد، ديگرى نمى تواند نمازهاى او را قضا كند.
مسأله : پس از مرگ پدر، نماز و روزه هايى را كه بجا نياورده باشد، بر پسر بزرگتر او واجب است آن نماز و روزه ها را قضا كند.
مسأله : احتياط واجب آن است كه پسر بزرگتر نماز و روزه قضا شده مادر را نيز بجا آورد.
(صفحه 134)
نماز جماعت
وحدت امّت اسلامى، از جمله مسائلى است كه اسلام به آن اهميّت بسيارى داده است و براى حفظ و ادامه آن برنامه هاى ويژه اى دارد; يكى از آنها نماز جماعت است.
در نماز جماعت، يكى از نمازگزاران كه داراى ويژگى خاصى است پيشاپيش جمعيت مى ايستد و ديگران در صفوفى منظم، پشت سر او و هماهنگ با او نماز را بجا مى آورند.
كسى كه در اين نمازِ دسته جمعى پيشاپيش جمعيت مى ايستد، «امام جماعت» است و كسى كه پشت سر او در نماز از او پيروى مى كند، «مأموم» است.
اهمّيت نماز جماعت
گذشته از آن كه در روايات زيادى براى نماز جماعت اَجر و پاداش بسيارى وارد شده است، با دقّت در برخى از مسائل احكام به اهميّت اين عبادت پى مى بريم. اينك به برخى از آنها اشاره مى كنيم.
مسأله : شركت در نماز جماعت براى هر كس مستحب است، به ويژه براى همسايه مسجد.
(صفحه 135)
مسأله : مستحب است انسان صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند.
مسأله : نماز جماعت هر چند اوّل وقت خوانده نشود، از نماز فُراداىِ
مسأله : نماز جماعتى كه مختصر خوانده مى شود، از نماز فُرادايى كه آن را طول بدهد بهتر است.
مسأله : سزاوار نيست انسان بدون عذر، نماز جماعت را ترك كند.
مسأله : حاضر نشدن به نماز جماعت از روى بى اعتنايى به آن جايز نيست.
شرايط نماز جماعت
مسأله : هنگام برپايى نماز جماعت، شرايط زير بايد مراعات شود:
1 ـ مأموم از امام جلوتر نايستد، بلكه احتياط واجب آن است كه كمى عقب تر بايستد.
2 ـ جايگاه امام جماعت از جايگاه مأمومين بالاتر نباشد.
3 ـ فاصله امام و مأموم و فاصله صف ها زياد نباشد و احتياط آن است كه فاصله بيش از يك گام نباشد.
4 ـ بين امام و مأموم و همچنين بين صف ها چيزى مانند ديوار يا پرده مانع نباشد، ولى نصب پرده و مانند آن بين صفِ
- 1 . نمازى كه به تنهايى خوانده شود و به جماعت خوانده نشود «نماز فُرادا» نام دارد.
مردها و زنها اشكال ندارد.
مسأله : امام جماعت بايد بالغ و عادل باشد و نماز را بطور صحيح بخواند.
پيوستن به نماز جماعت (اقتدا كردن)
مسأله : در هر ركعت، تنها در بين قرائت و در ركوع مى توان به «امام» اقتدا كرد. پس اگر به ركوع امام جماعت نرسد، بايد در ركعت بعد اقتدا كند و اگر تنها به ركوع امام جماعت هم برسد، يك ركعت به حساب مى آيد.
مسأله :
حالت هاى مختلف پيوستن به نماز جماعت:
* در ركعت اوّل
1 ـ در ابتداى نماز يا در حين قرائت به امام جماعت اقتدا كند: مأموم حمد و سوره را نمى خواند و بقيّه اعمال را با امام جماعت بجا مى آورد.
2 ـ در ركوع: ركوع و بقيه اعمال را با امام جماعت بجا مى آورد و حمد و سوره براى آن ركعت ساقط است.
* در ركعت دوّم
1 ـ از اول ركعت دوم يا در حين قرائت: مأموم حمد و سوره را نمى خواند و با امام قنوت و ركوع و سجده را بجا مى آورد و آنگاه كه امام جماعت تشهد مى خواند، بنا بر احتياط واجب بايد به صورت نيم خيز، بنشيند
- 1 . به اين عمل «تَجافى» گفته مى شود.
يك ركعت ديگر به تنهايى بخواند و نماز را تمام كند. و اگر سه
يا چهار ركعتى است، در ركعت دوّم كه امام جماعت در ركعت سوّم مى باشد، حمد و سوره را بخواند (هر چند امام جماعت تسبيحات بخواند) و آنگاه كه امام جماعت ركعت سوّم را تمام كرد و براى ركعت چهارم برمى خيزد، مأموم بايد پس از دو سجده، تشهد بخواند و براى خواندن ركعت سوّم برخيزد و در ركعت آخر نماز كه امام جماعت با تشهد و سلام، نماز را به پايان مى برد، يك ركعت ديگر مى خواند.
2 ـ در ركوع: ركوع را با امام جماعت بجا مى آورد و بقيّه نماز را همانگونه كه گفته شد، انجام مى دهد و حمد و سوره براى آن ركعت ساقط است.
* در ركعت سوّم
1 ـ در حين قرائت: زمانى كه مى داند اگر اقتدا كند، براى خواندن حمد و سوره و يا حمد تنها وقت دارد، مى تواند اقتدا كند و بايد حمد و سوره يا فقط حمد را بخواند. و اگر مى داند فرصت ندارد، بنا بر احتياط واجب بايد صبر كند تا امام جماعت به ركوع رود، سپس به او اقتدا كند.
2 ـ در ركوع: چنانچه در ركوع اقتدا كند، ركوع را با امام بجا مى آورد و حمد و سوره براى آن ركعت ساقط است و بقيه نماز را همانگونه كه قبلاً بيان شد، بجا مى آورد.
* در ركعت چهارم
1 ـ در حين قرائت: حكم اقتدا در ركعت سوّم را دارد و آنگاه كه امام جماعت در ركعت آخر نماز براى تشهد و سلام
فقه
