(صفحه 243)
ج ـ مى توانند خود در شب عيد رمى كنند اما در روزهاى يازدهم و دوازدهم بشرطى كه در روز نتوانند رمى كنند مى توانند در شب رمى كنند.

س 637 ـ در صورت جواز رمى، آيا شب قبل بايد انجام دهند؟ و يا شب بعد هم مى توانند انجام دهند؟
ج ـ هر دو جايز است.

س 638 ـ چنانچه بتوانند رمى روز قبل و بعد را در يك شب انجام دهند، آيا مى توانند هر دو را قبل از نصف شب انجام دهند، مثلاً رمى روز يازدهم و دوازدهم را در شب دوازدهم، قبل از نصف شب انجام دهند؟
ج ـ مى توانند.

س 639 ـ كسى كه از رمى جمرات و اياب و ذهاب براى رمى معذور است، چه تكليفى دارد؟
ج ـ چنانچه از اصل رمى جمره و رفت و آمد تا محل رمى در تمام وقت معذور باشد، بايد كسى را نايب بگيرد تا رمى را به نيابت او انجام دهد. اما اگر در اصل رمى معذور است، ولى مى تواند به محل رمى برود يا مى توانند او را ببرند بهتر است او را به محل رمى ببرند و بعد نايب رمى را در منظر او انجام دهد.

س 640 ـ كسى كه رمى در روز را ترك كرده، آيا مى تواند شب رمى كند؟
ج ـ لازم است روز بعد قضاى آن را انجام دهد.

س 641 ـ شخصى مسامحه كرده و با اينكه قدرت بر رمى داشته است استنابه كرد و بعد ذبح و تقصير كرد، آيا كفايت مى كند؟
ج ـ اگر مى دانسته كه بايد خودش رمى كند و در عين حال استنابه كرده است احتياط آن است كه خودش رمى كند و پس از آن ذبح و تقصير را
(صفحه 244)
اعاده كند.

س 642 ـ شخصى كه ضعف بينايى دارد يا نابينا است آيا براى رمى جمره استنابه كند يا وظيفه ديگرى دارد؟
ج ـ اگر ممكن است و مى تواند به رسيدن ريگها به جمره اطمينان پيدا كند ولو به واسطه إخبار شخص ثقه و مورد اطمينان، بايد خودش رمى كند و درغير اين صورت استنابه كفايت مى كند.

س 643 ـ آيا رمى جمرات از طبقه فوقانى جايز و مكفى است؟ و چنانچه بر اثر ازدحام جمعيت، رمى در طبقه پايين مشكل باشد، تكليف چيست؟
ج ـ رمى از طبقه فوقانى جايز است.

س 644 ـ آيا رمى جمره عقبه از چهار طرف آن جايز است؟
ج ـ بنابر احتياط آن طرف را كه قبلا ديوار بوده رمى نكنند.

س 645 ـ اگركسى قبل از طلوع خورشيد در روز عيد رمى كند، چه حكمى دارد؟
ج ـ بايد در همان روز اعاده كند و اگر نتوانست در دو روز بعد قضا كند.

س 646 ـ اگر در اصابت تمام هفت سنگ به جمره شك كند، چه حكمى دارد؟
ج ـ تا وقتى اطمينان به اصابت هفت سنگ نكند، كفايت نمى كند.

س 647 ـ آيا فاصله زمانى در رمى هفت سنگ، مضر به رمى جمره مى باشد؟
ج ـ خير، موالات در رمى واجب نيست.

س 648 ـ آيا صحيح است كه شخص مثلا يك مشت ريگ را يك مرتبه بزند تا يقين پيدا كند يكى از آنها اصابت كرده و قصدش هم اين باشد كه اگر بيش از يكى اصابت كرد فقط يكى از آنها مأمور به او باشد؟
ج ـ بلى صحيح و مجزى است.

س 649 ـ اگر يكى از جمرات را به خيال اينكه جمره عقبه است در روز عيد
(صفحه 245)
رمى كند و روز يازدهم يا دوازدهم متوجه شود، چه حكمى دارد؟
ج ـ بايد وقتى متوجه شد، جمره عقبه را به نيت قضا رمى كند.

س 650 ـ شخصى روز دهم رمى جمره عقبه را عمداً ترك كرده است حكم حج او چگونه است؟
ج ـ چنانچه رمى جمره عقبه را در روز دهم، عالماً و عامداً ترك كرده و تا آخر ايام تشريق هم قضاى آن را انجام نداده است ظاهراً حج او باطل است، بلى اگر تا آخر ايام تشريق آن را قضا كرد حج باطل نيست ولى احتياط اين است كه در صورت امكان ترتيب بين رمى و ذبح و تقصير را تحصيل كند.

قربانى

س 651 ـ قربانى در مسلخ جديد كه خارج از منى است چه حكمى دارد؟ و در صورت متعذر بودن قربانى در منى، تكليف چيست؟
ج ـ قربانى در مسلخ جديد مانعى ندارد.

س 652 ـ قربانى در شب براى كسى كه در روز عيد موفق به قربانى نشده چه حكمى دارد؟
ج ـ ذبح در شب كفايت نمى كند و جايز نيست. مگر براى خائف. ولى اگر كسى از روى جهل به مسائل يا بگمان اينكه شب نشده، در شب قربانى كرد كفايت مى كند.

س 653 ـ دو نفر پول داده اند و نايب آنها دو گوسفند خريده و بدون اينكه تعيين كند كه كدام را براى چه كسى ذبح مى كند، هر دو را ذبح كرده است، آيا
(صفحه 246)
كفايت مى كند؟
ج ـ كفايت نمى كند و بايد مجدداً ذبح كنند و هنگام ذبح نيت كنند فلان قربانى براى فلان شخص انجام مى شود.

س 654 ـ آيا شرط است كه ذابح هدى مؤمن باشد؟
ج ـ اگر نيت را خود مكلف انجام مى دهد و در صحنه ذبح حضور دارد و تنها غيرمؤمن متصدّى انجام ذبح شود، كفايت مى كند.

س 655 ـ ذبح حيوان با چاقوى استيل چه حكمى دارد؟
ج ـ مانعى ندارد.

س 656 ـ بعضى از كاردها و چاقوها دندانه دارند آيا ذبح با آنها صحيح است؟
ج ـ اگر ساير شرايط را دارند ذبح با آنها صحيح و بى اشكال است.

س 657 ـ كسى كه حج نيابى انجام مى دهد اگر در قربانى شخص ثالثى را وكيل كند ذابح چگونه نيت كند؟
ج ـ اگر ذابح نيت كند آنچه بر عهده نايب است انجام مى دهم مجزى و صحيح است.

س 658 ـ اگر ذابح به علت جهل به مسأله يا سهواً شرايط ذبح را رعايت نكرد و قربانى حرام شد آيا كفايت مى كند؟
ج ـ اگر قربانى را با رعايت شرايط ذبح نكردند و حرام و ميته شد كفايت نمى كند و بايد مجدداً قربانى كنند.

س 659 ـ در فرض قبل اگر ذابح نايب بوده و تبرعاً يا با اخذ اجرت، ذبح را صحيح انجام نداده است آيا ضامن است؟
ج ـ بلى در صورت اخذ اجرت ضامن است و در صورتى كه تبرعاً ذبح كرده و قربانى را حرام نموده، بنابر احتياط ضامن است.
(صفحه 247)

س 660 ـ با توجه به عدم وقوع ذبح در منى و عدم استفاده از گوشت ذبيحه، كسى در روز عيد قربان پس از رمى با ايران تماس گرفت و دستور داد تا طبق نظر او گوسفندى را قربانى و به سه قسم تقسيم كنند آيا مجزى است؟
ج ـ به نظر اينجانب قربانى بايد در منى انجام شود و قربانى در ايران مجزى نيست.

س 661 ـ فقهاى عظام فرموده اند بايد قربانى در منى ذبح شود و اگر نشد، نزديك منى ذبح شود، سؤال اين است كه با توجه به وضع فعلى كه گوشت قربانى در منى ضايع و اكثراً سوزانده مى شود و نوعى اسراف و تبذير به حساب مى آيد، آيا تكليف حجاج نسبت به قربانى و محل آن عوض نمى شود؟
ج ـ خير تكليف عوض نمى شود، چون اعمال حج تعبّد و از شعائر الهى است كه بايد به موقع و در محلّ خود انجام شود و قربانى يكى از اعمال حج است و محل ذبح آن منى است و در صورت تعذّر بايد نزديك منى با رعايت الأقرب فالأقرب انجام شود و مصرف نشدن گوشت آن دليل و موجب عوض شدن حكم نمى شود. بلكه وظيفه حجاج تنها ذبح كردن در منى يا نزديك منى را رعايت الاقرب فالاقرب شده است و اگر صدق اسراف و تبذير كند (كه چنين نيست) يا گوشتها ضايع و سوزانده مى شود، اين اشكال و مشكله، مربوط به حجاج نيست، بلكه مربوط به قوّه حاكمه حرمين شريفين است، اين وظيفه آنها است كه از امكانات و وسائل روز استفاده كنند و از ضايع شدن گوشتها جلوگيرى كنند و خلاصه حجاج محتـرم بايد توجه داشته باشند كه حج از فرائض مهمّ اسلام و اعمال آن از شعـائر بـزرگ الهى است كه بايد محفـوظ بمانـد و در عيـن حال تعبّـد محض