(صفحه 370)
اما حكم مجهول المالك اين است كه برداشتن و تصرف در آن جايز نيست و اگر كسى آن را بردارد غاصب و ضامن است و واجب است درصدد شناسايى صاحب آن برآيد و پس از تجسس و فحص چنانچه از شناسايى صاحب آن مأيوس شد آن را از طرف صاحبش به فقير غير سيد صدقه دهد و احتياط اين است كه صدقه دادن به اذن مجتهد جامع الشرايط يا نماينده او باشد و در عين حال اگر پس از صدقه دادن صاحب آن پيدا شد و به صدقه دادن آن راضى نشد بايد عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه مال خودش مى شود.

س 975 ـ فرق مجهول المالك با مال مخلوط به حرام كه فرموده اند با خمس دادن حلال مى شود، چيست؟
ج ـ فرق آنها اين است كه مجهول المالك مال معين و مشخص است و مقدار آن معلوم است ولى مال مخلوط به حرام مال حرامى است كه با مال حلال مخلوط شده بطورى كه انسان نمى تواند آنها را از يكديگر تشخيص دهد و جدا كند و مقدار مال حرام و صاحب آن معلوم نيست و در اين صورت گفته مى شود مال مخلوط به حرام است و براى جواز تصرف و حلال شدن آن بايد به تفصيلى كه در توضيح المسائل ص 349 بيان شده خمس آن را بدهند تا بقيه حلال شود.

س 976 ـ اگر مجهول المالك در معرض تلف باشد، آيا برداشتن آن جايز است؟
ج ـ در فرض سؤال برداشتن آن به قصد حفظ و نگهدارى و يافتن صاحب آن مانعى ندارد كه در اين صورت حكم امانت را دارد يعنى اگر در نگهدارى آن كوتاهى نكند و اتفاقاً از بين برود، موجب ضمان نمى شود ولى حكم آن همان است كه قبلا ذكر شد.
(صفحه 371)

س 977 ـ گاهى مجهول المالك از چيزهايى است كه معلوم است صاحب آن از آن اعراض كرده است. حكم آن را بيان كنيد:
ج ـ اگر بدانيد كه صاحب آن اعراض كرده است، تصرف و استفاده از آنها مانعى ندارد و در اين صورت نيازى به اجازه حاكم شرع نيست.

س 978 ـ شخصى مجهول المالك را با اذن و اجازه مجتهد جامع الشرايط به فقير صدقه داده و بعد صاحب آن پيدا شده و صدقه را قبول نمى كند، آيا صدقه دهنده ضامن است يا مجتهد؟
ج ـ خود شخص ضامن است نه ديگرى.

س 979 ـ گاهى نزد كارمند بانك پول اضافى مى آيد و مى داند كه مراجعين اشتباهاً اضافه داده اند، وظيفه چيست؟
ج ـ در فرض سؤال كه از شناسايى صاحب آن مأيوس هستند بايد به فقير غير سيد صدقه بدهند.
(صفحه 372)

لقـطه

س 980 ـ شخص فقيرى كه چيزى را پيدا كرده است، آيا مى تواند بعد از يأس از يافتن صاحب آن خودش به عنوان فقير تملك كند؟
ج ـ بايد آن را به حاكم شرع يا نماينده او تحويل دهد تا حاكم شرع يا نماينده او آن را به نيت صاحبش به او صدقه بدهد، كه در اين صورت به وظيفه خود عمل كرده است.

س 981 ـ شخصى يك ساعت مچى پيدا كرده و به دست بسته و با آن نماز خوانده است، آيا نمازهايش صحيح است؟
ج ـ اگر به قصد تعريف و شناسايى صاحبش همراه گرفته و با آن نماز خوانده است اشكالى ندارد و نماز او صحيح است اما اگر به اين قصد و براى عمل به وظيفه شرعى نبوده مشكل است.

س 982 ـ آيا جايز است لقطه و مجهول المالك را در امور خيريه و تعمير مسجد مصرف كرد؟
ج ـ مصرف آنها فقط فقرا هستند، ولى اگر فقير آن را قبول كرد و مالك شد چنانچه مايل باشدمى تواند آنهارا درامور خيريه وتعمير مسجد مصرف كند.
(صفحه 373)
س 983 ـ اگر طفل غير بالغ چيزى پيدا كرد كه ارزش آن كمتر از يك درهم است و صاحب آن معلوم نيست، وظيفه ولى طفل چيست؟
ج ـ در فرض سؤال آن را براى طفل تملك كند و بعد از بلوغ در اختيار او قرار دهد.

س 984 ـ مالى كه از پيدا شدن صاحب آن مأيوس شده و بايد صدقه داده شود آيا عين آن را بايد صدقه داد؟ يا مى شود قيمت آن را بعنوان صدقه پرداخت كرد؟
ج ـ بايد عين مال موجود را صدقه بدهد و اگر بخواهد بفروشد بايد با اجازه حاكم شرع باشد.

س 985 ـ شخصى چند عدد كوپن پيدا كرده است كه نشانه خاصى ندارد، وظيفه اش چيست؟
ج ـ آنها را به فقير غير سيد صدقه دهد.

س 986 ـ اگر عين مال را براى خود برداشت و قيمت آن را صدقه داد، اگر صاحب مال پيدا شد مى تواند عين مال خود را مطالبه كند؟
ج ـ بلى حق دارد مال خود را مطالبه كند.

س 987 ـ در توضيح المسائل مسأله 2631 فرموده ايد: «مال گمشده كه انسان پيدا كند اگر نشانه نداشته باشد كه به واسطه آن صاحبش معلوم شود و قيمت آن كمتر از يك درهم (6/12 نخود نقره سكه دار) نباشد، احتياط واجب آن است كه از طرف صاحبش صدقه دهد.»
الف) اگر چنانچه پيدا شده، مثلاً يك عدد صد تومانى باشد، آيا اين نشانى محسوب مى شود؟
ب) قيمت يك درهم نقره به پول در زمان فعلى چه مقدار است؟
(صفحه 374)
ج الف ـ يك عدد صد تومانى بودن نشانى نيست، مگر اينكه علامت يا خصوصيتى داشته باشد يا در محلّ مخصوصى پيدا شده باشد كه يابنده مطمئن شود مال شخص معينى است.
ب ـ قيمت يك درهم نقره، تابع قيمت روز است و ظاهراً در زمان فعلى (سال 1377) حدود 200 تومان مى باشد.

س 988 ـ اگر قيمت پيدا شده، كمتر از يك درهم باشد و نشان نداشته باشد حكم آن چيست؟ و اگر نشان داشته باشد ولى صاحب آن معلوم نباشد و قيمت آن كمتر از يك درهم باشد، وظيفه چيست؟
ج ـ اگر قيمت پيدا شده كمتر از يك درهم باشد و نشان نداشته باشد (مثل يك عدد صد تومانى) يا نشان داشته باشد ولى صاحب آن معلوم نباشد، يابنده مى تواند آن را براى خودش بردارد ولى كراهت دارد.