در بهداشت و درمان در موارد بسيارى، پزشك، پرستار و ديگر نيروهاى پزشكى و همچنين بيماران، با مواردى سر و كار دارند كه يا از نجاسات است يا شبهه نجس بودن آن وجود دارد و بى توجهى به اين مسأله پيامدهاى ناگوارى در زندگى انسان بر جاى مى گذارد; از سوى ديگر حساسيت زياد نسبت به آنها ممكن است موجب پيدايش وسواس شود كه خود مرضى خطرناك است. امّا رعايت احكام شرعى تنها راهى است كه انسان را از گرفتار شدن به هر دو نوع پيامد حفظ مى كند، ولى چون عمل به احكام شرعى نيازمند شناخت آنهاست، در اين فصل احكام مربوط به طهارت و نجاست را كه مورد نياز پزشكان، نيروهاى پزشكى و بيماران است، ذكر مى كنيم.

الـكل

ـ الكل اگر از مايع مست كننده به دست آمده باشد، نجس است.

ـ الكل طبّى و صنعتى كه براى مصارف پزشكى و رنگ كارى و... به

كار مى رود، در صورتى كه انسان نداند از مايع مست كننده درست شده، پاك است.

مواد ضدّعفونى

ـ موادّى كه جهت ضد عفونى در تزريقات، پانسمان و... به كار مى رود، اگر از مايع مست كننده و يا اشياى نجس تهيه نشده باشد پاك است.

داروها

ـ داروهايى كه از مواد نجس تهيه مى شود، نجس است.

ـ داروهايى كه از خارج وارد مى شود، اگر انسان يقين به نجاست آنها نداشته باشد، پاك هستند.

خــون

ـ خون انسان و هر حيوانى كه خون جهنده داشته باشد ـ حيوانى كه اگر سرخرگ او را ببُرند خون جَستن مى كند ـ نجس است.

ـ خونى كه به وسيله دارو يا مواد شيميايى، رنگ آن تغيير كند، نجس است.

ـ خون سفيد در صورتى كه علم به خون بودن آن حاصل شود، نجس است.

ـ بخارى كه از خون و نجاسات ديگر متصاعد مى شود، نجس نيست.

فرآورده هاى خونى

ـ فرآورده هاى خونى مانند سرم و پلاكت و پلاسما و غيره نجس است، مگر اين كه به واسطه استحاله شدن به آن خون نگويند كه در آن صورت نيز اگر در همان ظرفى كه خون ريخته شده به دست آيد، به واسطه تماس با ظرف نجس، نجس مى شود.

منـى

ـ منى انسان ـ چه مرد باشد و چه زن ـ و نيز منى هر حيوانى كه خون جهنده دارد، نجس است.

ادرار و مدفوع

ـ ادرار و مدفوع انسان و هر حيوانى كه حرام گوشت باشد و خون جهنده داشته باشد، نجس است ولى بخارى كه از آنها متصاعد مى شود، نجس نيست.

نخ بخـيه

ـ نخ بخيه اى كه از اجزاى حيوانات حرام گوشت به دست آمده است، اگر جزو بدن گردد يا از بين برود، براى شخصى كه با آن بخيه شده است، اشكالى ندارد.

ابزار و آلات اتاق عـمل

ـ ابزار و آلات جراحى اگر داخل بدن شوند و بدون نجاست بيرون

آيند، پاك هستند، ولى اگر همراه با نجاست بيرون آيند، نجس هستند و با عمل استريل نيز پاك نمى شوند، بلكه بايد با آب تطهير گردند.

وسايل آزمايشگاه

ـ وسايل آزمايشگاه، بدن، لباس و غيره كه در اثر تماس با نجاساتى مانند خون، مدفوع، ادرار و منى نجس مى شوند، با انجام عمل استريل و ضدعفونى نيز پاك نمى گردند.

ـ ظرفى كه آب قليل دارد اگر به واسطه خون، ادرار و... نجس بوده يا نجس شود، بخارى كه بر اثر جوش آمدن از آن آب متصاعد مى شود، پاك است.

مـيّت

ـ بدن انسان مرده، قبل از اين كه او را غسل دهند، نجس است و بعد از غسل دادن پاك مى شود.

ـ اگر چيزى كه رطوبت دارد، با بدن ميّت تماس پيدا كند ـ در صورتى كه بدن سرد شده و غسل هاى ميّت تمام نشده ـ لازم است تطهير شود.

ـ اگر بدن انسان با بدن ميّت ـ در صورتى كه سرد شده و غسل هاى آن تمام نشده باشد ـ تماس پيدا كند، لازم است غسل مسّ ميّت انجام دهد.

ـ اگر قبل از آن كه ميّت را غسل دهند، قسمتى از بدنش كه داراى استخوان نيست جدا شود، غسل قطعه جدا شده واجب نيست، بلكه بايد آن را در پارچه اى پيچيده و دفن كنند.

مـردار

ـ مردار حيوانى كه خون جهنده دارد، نجس است، چه خودش مرده باشد يا به غير دستورى كه در شرع معيّن شده آن را كشته باشند.

قطعه جدا شده از بدن

ـ اگر از بدن انسان يا حيوانى كه خون جهنده دارد، در حالى كه زنده است، گوشت يا جزء ديگرى را كه داراى روح است، جدا كنند، نجس است.

ـ اجزاى ريزى كه از بدن انسان جدا مى شود، مانند زگيل و جوش ها و دانه هاى ريزى كه روى پوست بدن مى زند و همچنين پوست هاى مختصر لب و جاهاى ديگر بدن كه موقع افتادن آن رسيده، اگر چه آنها را بكَنند، پاك است ولى بنا بر احتياط مستحب بايد از پوستى كه موقع افتادن آن نرسيده و آن را كَنده اند، اجتناب شود.

ـ عضوى كه به طور كامل قطع و جدا نشده باشد، تا زمانى كه به بدن متصل است طاهر و پاك است، گرچه با پوست نازكى به بدن متصل باشد.

اعضاى پيـوندى

ـ عضوى كه از بدن ميّت قبل از غسل دادن جدا شود يا از بدن انسان زنده، يا از بدن كافر و يا حيوان جدا شود، نجس است ولى در صورتى كه به واسطه پيوند زدن، عضو بدن فردِ گيرنده شود، پاك مى گردد.