ـ تركيب اسپرم با تخمك زن بيگانه در بيرون رحم و پرورش آن در رحم مصنوعى جايز نيست و لكن در صورت تحقّق، فرزند متعلّق به مرد صاحب اسپرم و زن صاحب تخمك است.

ـ اگر مردى اسپرم نداشته باشد و زنش از او طلاق گيرد و به عقد مرد ديگرى در آيد و اسپرم شوهر دوم را بگيرند و نگهدارى نمايند تا آن زن از او طلاق گيرد و مجدداً به عقد شوهر اول درآيد و در اين زمان با اسپرم شوهر دوّم، زن را بارور نمايند، اين عمل جايز نيست، زيرا اسپرم مربوط به مرد بيگانه است. و اگر اسپرم شوهر دوم را در زمان زوجيّت با آن زن، با تخمك او تركيب كنند و سپس در زمان زندگى مجدد با شوهر اول در رحم او كشت نمايند، در اين صورت هم اشكال دارد.

نسبت فرزند بارورى مصنوعى حرام با صاحبان اسپرم و تخمك

ـ هرگاه اسپرم مرد به طريق مصنوعى در رحم غير همسرش كِشت شود، گرچه همانطور كه گذشت، اين كار حرام است، لكن فرزندى كه از اين طريق به وجود مى آيد، فرزند آن مرد و زن است و گرچه اقدام اوّلى به اين كار حرام است ولى بعد از انجام آن، حفظ جنين لازم است.

ـ اگر اسپرم مرد از طريق مساحقه همسرش با زن بيگانه به رحم او انتقال يابد، گرچه اين عمل حرام است، ولى فرزند به مرد صاحب اسپرم و زن صاحب تخمك ـ زنى كه باردار شده است ـ تعلّق دارد.

ـ اگر زن به صورت مصنوعى با اسپرم غير شوهر بارور شود، آن فرزند به شوهر ملحق نمى شود، چه اين كار اشتباهى صورت گيرد يا از

روى عمد. لكن چون فرزندِ زن اوست، با شوهر محرم است.

ـ فرزندى كه از طريق كشت اشتباهى اسپرم مرد بيگانه در رحم زن به وجود مى آيد، به مرد صاحب اسپرم و زن صاحب تخمك ملحق مى شود و از آنان ارث مى برد. ـ چون مانند فرزندى است كه از طريق آميزش اشتباهىِ مرد با غير همسرش به وجود آمده باشد ـ ولى اگر از طريق كشت عمدى اسپرمِ مرد بيگانه در رحم زن بيگانه به وجود آمده باشد، گرچه حرام است اما عنوان ولد الزنا را ندارد و ارث مى برد.

از بين بردن جنين هاى اضافه

ـ جنين هاى اضافى كه از طريق تركيب اسپرم مرد و تخمك زن، در بيرون رحم به وجود مى آيند، به شرط اين كه ابتداى تشكيل آنها باشد، حكم جنين طبيعى را ندارند و رها كردن و از بين بردن آنها موجب ديه نخواهد بود.

احكام تولديافتگان از بارورى مصنوعى در محرميّت و ازدواج

ـ فرزندى كه از طريق بارورى مصنوعىِ تخمك زن با اسپرم مرد بيگانه به وجود مى آيد، از لحاظ محرميّت و عدم جواز ازدواج با محارم، حكم فرزند طبيعى را دارد، چه اين بارورى به شكل حرام يا به يكى از روش هاى حلال انجام پذيرد.

ـ در موارد بارورى مصنوعى، نگاه فرزند متولد شده به محارمش بعد از بلوغ و نيز نگاه محارم به او شرعاً جايز است، گرچه بهتر آن است كه اگر بارورى از راه هاى حرام صورت گيرد، هر دو طرف از نگاه به يكديگر

اجتناب كنند و خود را به منزله نامحرم به حساب آورند، ولى در مواردى كه بارورى اشتباهاً از راه هاى حرام صورت گرفته باشد، نگاه آنان به يكديگر، بدون اشكال جايز است.

ـ دادن جنين هاى اضافى يا اسپرم هاى لقاح يافته به زن بيگانه، اجازه صاحبان جنين را لازم دارد و لكن نمى توانند در ازاى اهداى آن به غير و براى رفع يد از آن و به جهت كارهاى مشروع يا تحقيقاتى وجهى دريافت كنند و چون فرزندى كه به وجود مى آيد متعلق به آنان است، لازم است هويت فرزند ثبت شود.

ـ اصل نگهدارى اسپرم مرد و تخمك زن در دستگاه هاى جديد، شرعاً جايز است، لكن در تهيه آن بايد از مقدمات حرام اجتناب شود و استفاده از آن تنها در مواردى كه جواز آن ذكر شد جايز است، امّا استفاده مطالعاتى و تحقيقاتى از آن اشكال ندارد.

ج: بارورسازى مصنوعى از نباتات

ـ بارور سازى مصنوعى از نباتات به صورت هاى مختلف امكان تحقق دارد:

الف: اسپرم را از دانه ها و محصولات نباتى بگيرند و به زن تلقيح كنند و از تركيب آن با تخمك زن او را بارور سازند; كه در اين صورت، كودك تنها به مادر ملحق مى شود و همچنين است اگر اسپرم نباتى را با تخمكى كه از زن مى گيرند در خارج رحم و در دستگاه مصنوعى تركيب كنند و نوزادى به وجود آيد.

ب: اسپرم مرد را بگيرند و با تخمكى كه از نباتات گرفته شده تركيب

كنند و آن را در دستگاه مصنوعى پرورش دهند و يا به رحم زنى وارد نمايند و نوزادى به وجود آيد. در اين صورت نوزاد تنها به پدر ملحق مى شود ودر حالت دوم، زنِ صاحب رحم، حكم مادرعرفى فرزند را دارد; و در صورتى كه شوهر داشته باشد بايد با اجازه او اين كار را انجام دهد.

ج: اسپرم نباتى را با تخمك نباتى در خارجِ رحم تركيب كنند و در دستگاه، پرورش دهند يا در رحم زنى قرار دهند. در هر دو حال، فرزندى كه متولد مى شود، فاقد پدر و مادر است و در حالت دوم، زنِ صاحب رحم حكم مادر عرفى او را دارد.

*نكتــه

در صورت اوّل و سوّم اين عمل شرعاً جايز است، ولى بايد از مقدمات حرام اجتناب شود.

د: توليد فرزند از طريق پرورش اسپرم

ـ اگر به فرض امكان، اسپرم مرد را بگيرند و در دستگاه، پرورش دهند و تبديل به انسان گردد، شرعاً جايز است و فرزند به صاحب اسپرم ملحق مى گردد.

* نكتــه

بايد توجه داشت كه از جمع بين اسپرم و تخمك انسان و حيوان و اسپرم و تخمك نباتى، صور مختلفى به وجود مى آيد كه از حوصله اين سطور خارج است.

هـ ـ بارورى و انعقاد نطفه از غير اسپرم مرد و تخمك زن

ـ اگر با پيشرفت علوم بتوانند غير از اسپرم و تخمك، اجزاى ديگرى از بدن ـ چه مرد و چه زن ـ را بگيرند كه كارايى اسپرم و تخمك را داشته باشد، خواه به خودى خود چنين باشد و خواه با تغييرات علمى انجام گيرد، بارور كردن اين اجزا با يكديگر و به وجود آوردن نوزاد از اين راه جايز است.

نسبت كودكان يك طرفه و مصنوعى

ـ كودكان يك طرفه و مصنوعى مذكور، نسبتشان با پدر و مادر و با يكديگر به شرح زير است:

الف: اگر از اسپرم مرد به تنهايى يك پسر و دختر به وجود آيند، ملحق به آن مرد بوده و فاقد مادر مى باشند و آن دو برادر و خواهر مى باشند و نمى توانند با يكديگر و با كسانى كه از جانب پدر با آنان محرمند، ازدواج نمايند.

ب: اگر اسپرم مردى با تخمك مصنوعى تركيب شود و در رحم مصنوعى پرورش يابد و يك دختر و يك پسر متولد شوند، آن دو، خواهر و برادرِ پدرى بوده و بدون مادرند و نمى توانند با يكديگر يا با كسانى كه از جانب پدر با آنان محرمند، ازدواج كنند و همچنين است اگر اين مجموعه در رحم زنى قرار داده شود، امّا در اين صورت، زن، مادر رضاعى آنان خواهد بود و با او محرمند و ساير احكام فرزند رضاعى بر آنان بار مى شود.

ج: اگر با اسپرم مصنوعى، تخمك زنى بارور گردد و در رحم او كشت