ـ زخم يا شكستگى در اعضاى وضو ممكن است به يكى از صورت هاى زير باشد:

الف: اگر روى زخم باز است و آب براى آن ضرر ندارد، در اين صورت بايد به طور معمول وضو گرفت.

ب: اگر زخم، دمل يا شكستگى در صورت و دست ها باشد و روى آن باز باشد ولى ريختن آب بر روى آن ضرر داشته باشد. در صورتى كه اطراف زخم را بشويد كافى است. ولى اگر كشيدن دست تر بر زخم ضرر ندارد، بهتر است كه دست تر بر آن بكشد و بعد پارچه پاكى روى آن بگذارد و دست تر را بر روى پارچه هم بكشد.

ج: اگر زخم يا دمل يا شكستگى در يكى از مواضع يادشده باشد و كشيدن دست تر بر آن هم ضرر دارد يا زخم نجس است و نمى توان آن را آب كشيد، يا بر روى آن دست تر كشيد، بايد اطراف زخم را از بالا به پايين ـ همچنان كه در وضو شرط است ـ بشويد و بنا بر احتياط مستحب پارچه پاكى روى زخم بگذارد و دست تر روى آن بكشد. و اگر گذاشتن پارچه ممكن نيست، شستن اطراف زخم كافى است و در هر صورت تيمّم لازم نيست.

د: اگر زخم يا دمل يا شكستگى در مواضع مسح ـ جلوى سر يا روى پاها ـ باشد و روى آن باز باشد، اگر نتواند آن را مسح كند، بايد پارچه پاكى روى آن بگذارد و روى پارچه را با رطوبت آب وضو كه در دست مانده مسح كند و بنا بر احتياط مستحب، تيمّم هم بنمايد. و اگر گذاشتن پارچه ممكن نباشد، بايد به جاى وضو تيمّم كند و بهتر است يك وضوى بدون مسح هم بگيرد.

زخـمِ بسته و چگونگى وضـو

ـ اگر روى دمل يا زخم يا شكستگى، بسته باشد، چنانچه باز كردن آن ممكن است و زحمت و مشقّت ندارد و آب هم براى آن ضرر ندارد، بايد روى آن را باز كند و وضو بگيرد. چه زخم و مانند آن در صورت و دست ها باشد يا جلوى سر و روى پاها.

ـ اگر زخم يا دمل يا شكستگى در صورت يا دست ها باشد و بشود روى آن را باز كرد، چنانچه ريختن آب بر آن ضرر دارد ولى كشيدن دستِ تر ضرر ندارد، واجب است دستِ تر روى آن بكشد.

ـ زخمى كه نمى شود روى آن را باز كرد ممكن است به يكى از صورت هاى زير باشد:

الف: اگر زخم و چيزى كه روى آن گذاشته پاك است و رساندن آب به زخم ممكن است و ضرر و زحمت و مشقت هم ندارد، در اين صورت بايد آب را به زخم برساند.

ب: اگر زخم يا چيزى كه روى آن گذاشته نجس است، چنانچه آب كشيدن زخم و رساندن آب بر روى آن بدون زحمت و مشقّت ممكن است، بايد آن را آب بكشد و موقع وضو آب را به زخم برساند.

ج: اگر آب براى زخم ضرر دارد، يا رساندن آب به آن ممكن نباشد يا زخم نجس است و نمى شود آن را آب كشيد بايد اطراف زخم را بشويد و اگر جبيره پاك است، روى آن مسح كند.

د: در فرض سوم، اگر جبيره نجس است يا نمى شود روى آن دستِ تر كشيده، مثلا دارويى است كه به دست مى چسبد، پارچه پاكى را روى آن بگذارد به طورى كه جزو جبيره حساب شود و دستِ تر روى آن بكشد.

هـ: در فرض چهارم اگر گذاشتن پارچه پاك بر روى جبيره هم ممكن نباشد، احتياط واجب آن است كه وضو بگيرد و تيمّم هم بنمايد.

جبيره تمام عضو يا اكثر اعضاى وضو

ـ اگر جبيره تمام صورت يا تمام يكى از دست ها يا تمام هر دو دست را گرفته باشد، بايد وضوى جبيره اى بگيرد و بنا بر احتياط واجب تيمّم هم بنمايد.

ـ اگر جبيره تمام يا بيشتر اعضاى وضو را بگيرد، بايد تيمّم نمايد.

مسح با دستى كه جبيره دارد

ـ كسى كه در كف دست و انگشت ها جبيره دارد و در موقع وضو دستِ تر روى آن كشيده است، مى تواند سر و پا را با همان رطوبت مسح كند يا از جاهاى ديگر وضو رطوبت بگيرد.

ـ اگر جبيره تمام پهناى روى پا را گرفته ولى مقدارى از طرف انگشتان و مقدارى از طرف بالاى پا باز است، بايد جاهايى را كه باز است روى پا و جاهايى را كه جبيره است روى جبيره را مسح كند.

ـ اگر در صورت يا دست ها چند جبيره باشد، بايد بين آنها را بشويد و اگر جبيره ها در سر يا روى پاها باشد، بين آنها را مسح كند و جاهايى را كه جبيره است بايد به دستور جبيره عمل كند.

جبيره بيش از حدّ معمول

ـ اگر جبيره بيشتر از معمول اطراف زخم را گرفته و برداشتن آن

ممكن نيست، بايد به دستور جبيره عمل كند. و بنا بر احتياط واجب تيمّم هم بنمايد و اگر برداشتن جبيره ممكن است بايد جبيره را بردارد. پس اگر زخم در صورت و دست هاست اطراف آن را بشويد و اگر در سر يا روى پاهاست اطراف آن را مسح كند و براى جاى زخم به دستور جبيره عمل نمايد.

ـ اگر در جاى وضو، زخم، جراحت و شكستگى نيست ولى به جهت ديگرى آب براى تمام دست و صورت ضرر دارد بايد تيمّم كند و احتياط آن است كه وضوى جبيره اى هم بگيرد ولى اگر براى قسمتى از دست و صورت ضرر دارد چنانچه اطراف آن و بقيه قسمت ها را بشويد كافى بودن بعيد نيست ولى احتياط به تيمّم ترك نشود.

چسبيدن چيزى بر محل وضو

ـ اگر در جاى وضو يا غسل چيزى چسبيده است كه برداشتن آن ممكن نيست، يا به قدرى مشقت دارد كه نمى شود تحمل كرد، بايد به دستور جبيره عمل كند.

ـ كسى كه نمى داند وظيفه اش تيمّم است يا وضوى جبيره اى، بنا بر احتياط واجب بايد هر دو را به جا آورد.

نماز با وضوى جبيره اى

ـ نمازهايى را كه انسان با وضوى جبيره اى خوانده صحيح است و بعد از آن كه عذرش برطرف شد، تا آن وضو باطل نشده است، براى نمازهاى بعد هم مى تواند با همان وضو نماز بخواند ولى اگر براى آن كه

نمى دانسته تكليفش جبيره است يا تيمّم، هر دو را انجام داده باشد، بايد براى نمازهاى بعد وضو بگيرد.

غسل جبيره اى

ـ غسل جبيره اى مانند وضوى جبيره اى است ولى بايد آن را به صورت ترتيبى انجام داد و اگر ارتماسى انجام دهد باطل است.

جبيره به سبب بيمارى چشم

ـ اگر انسان براى مرضى كه در چشم اوست، موى چشم خود را بچسباند، بايد وضو و غسل را جبيره اى انجام دهد و احتياط آن است كه تيمّم هم بنمايد.

ـ كسى كه مبتلا به درد چشم است و آب براى او ضرر دارد، بايد تيمّم نمايد.

ـ كسى كه احتياطاً بايد غسل جبيره اى و تيمّم نمايد، مثلا جراحتى در بدن اوست، اگر بعد از غسل و تيمّم نماز بخواند و پس از نماز حدث اصغرى از او سر زند، مثلا ادرار كند، براى نمازهاى بعدى بايد وضو بگيرد.

نماز اول وقت با وضو يا غسل جبيره اى

ـ كسى كه بايد با وضو يا غسل جبيره اى نماز بخواند، چنانچه بداند كه تا آخر وقت عذر او برطرف نمى شود، مى تواند در اول وقت نماز بخواند، ولى اگر اميد دارد كه تا آخر وقت عذر او برطرف شود، احتياط