(صفحه 19)

مناسك حـج

بسم اللّه الرحمن الرحيم
حج يكى از اركان دين و از ضروريات اسلام مى باشد، و بر هر فرد مكلفى كه جامع شرايط آن باشد واجب است، و اگر آن را با اعتقاد به وجوب ترك كند مرتكب گناه كبيره شده است، و اگر اصل وجوب حج را انكار كند چنانچه به انكار رسالت برگشت كند كافر مى شود. خداى سبحان در قرآن مجيد مى فرمايد:
(وَ لِلّهِ عَلَى النّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إلَيْهِ سَبِيلاً وَمَنْ كَفَرَ فَإنَّ اللّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعالَمينَ ).(1)
شيخ كلينى(قدس سره) در روايت معتبرى از حضرت صادق(عليه السلام) نقل مى كند:
«كسى كه بميرد در حالى كه حجة الاسلام را انجام نداده به دين يهود يا نصرانيت مى ميرد. مگراينكه

---

(صفحه 20)
انجام ندادن به جهت نياز شديدى كه او را مستأصل كرده، يا بيمارى و علتى كه توانايى حج را از او گرفته يا ممانعت حكومت باشد»(1).
تنظيم اين مناسك با نظارت بخش استفتاآت دفتر حضرت آية الله العظمى فاضل لنكرانى، توسط آقايان حاج شيخ محمد عطايى و حاج شيخ محمد فرقانى زيدعزهما، انجام گرفته است.
اميد است مورد استفاده كامل حجاج بيت الله الحرام قرار گيرد.

---

(صفحه 21)

اقسام حج و عمره

حج سه نوع است: حج تمتع، حج قران و حج إفراد.
و عمره دو نوع است: عمره مفرده و عمره تمتع.
ابتدا اجمالا احكام حج قران و إفراد و عمره مفرده را متذكر مى شويم، و سپس تفصيلا به بيان مسائل عمره و حج تمتع خواهيم پرداخت.

حج قران و إفراد

مسأله 1 ـ حج قران و حج إفراد وظيفه كسانى است كه منزل آنان مكه يا در كمتر از شانزده فرسخى (48 ميلى) مكه باشد.
مسأله 2 ـ كسى كه وطن او مكه يا در كمتر از شانزده فرسخى مكه باشد يا در آنجا دو سال يا بيشتر مانده باشد و در اين مدت مستطيع شده باشد بايد حج قران
(صفحه 22)
يا إفراد انجام دهد. و نمى تواند حج تمتع بجا آورد. و اگر حج تمتع بجا آورد كفايت از حجة الاسلام او نمى كند.
مسأله 3 ـ كسى كه وظيفه اصلى او حج تمتع است چنانچه حجة الاسلام خود را انجام داده باشد، يا مستطيع نباشد، مى تواند حج إفراد بجا آورد. بر چنين فردى انجام عمره مفرده بعد از حج إفراد واجب نيست.
مسأله 4 ـ حج قران و إفراد مانند حج تمتع است. مگر در سه مورد:
1 ـ محل احرام حج تمتع فقط مكه است، و محل احرام حج قران و إفراد يكى از مواقيت معروفه يا منزل شخص كه داخل محدوده شانزده فرسخى مكه است مى باشد.
2 ـ در حج تمتع در حال اختيار طواف و سعى بايد بعد از وقوفين و اعمال روز عيد انجام شود، ولى در حج قران و إفراد در حال اختيار هم مى شود طواف و سعى را مقدم داشت.
3 ـ در حج تمتع قربانى واجب است، ولى در حج إفراد مستحب است.

(صفحه 23)

عمره مفرده

همانگونه كه حج به واجب و مستحب تقسيم مى شود، عمره نيز مانند حج به واجب و مستحب تقسيم مى شود.
مسأله 5 ـ كسى كه وظيفه او حج إفراد يا قران است چنانچه داراى شرايط استطاعت آن نباشد و فقط استطاعت عمره مفرده را داشته باشد واجب است عمره مفرده انجام دهد.
مسأله 6 ـ كسى كه وظيفه اصلى او حج تمتع است اگر به جهت عذرى حج او بدل به إفراد شده واجب است بعد از آن يك عمره مفرده بجا آورد. و اگر انجام ندهد عمره مفرده بر او مستقر مى شود.
مسأله 7 ـ عمره مفرده بر اهالى مكه و كسانى كه فاصله منزلشان تا مكه كمتر از شانزده فرسخ باشد در طول عمر به شرط دارا بودن شرايط آن يكبار واجب