(صفحه 76)
3 ـ ايمان.
4 ـ آگاهى به مناسك حج.
5 ـ معذور نبودن در اعمال حج.
6 ـ وثوق و اطمينان به انجام حج.
بلوغ
مسأله 185 ـ نيابت غيربالغ در حج هر چند مميز باشد بنابر احتياط واجب صحيح نيست و كفايت نمى كند، و در اين مورد فرقى نمى كند كه تبرعى انجام دهد يا به اجاره.
عقل
مسأله 186 ـ نيابت مجنون، حتى مجنون ادوارى اگر در هنگام عمل مجنون شود صحيح نيست و كفايت نمى كند.
مسأله 187 ـ نيابت مجنون ادوارى اگر مطمئن باشد در طول اعمال حالت جنون بر او عارض نمى شود صحيح است، و همچنين نيابت سفيه نيز صحيح است.

(صفحه 77)
ايمان
مسأله 188 ـ نايب بايد مؤمن باشد. يعنى علاوه بر اعتقاد به خدا، نبوت، معاد، شيعه دوازده امامى نيز باشد. و نيابت مسلمان غيرشيعه كفايت نمى كند.
آگاهى به مناسك حج
مسأله 189 ـ نايب هنگام اجير شدن بايد اجمالا احكام حج را بداند تا اجاره او صحيح باشد. و لازم نيست تفصيلا تمام مناسك حج را بداند. بلكه اگر بتواند با ارشاد ديگرى مناسك را به طور صحيح انجام دهد كافى است.
معذور نبودن در اعمال حج
مسأله 190 ـ نيابت شخص معذور صحيح نيست. حتى اگر تبرعى باشد. و اگر اجير شده باشد مالك مال الاجاره نشده و بايد پول را به صاحبش برگرداند.
مسأله 191 ـ كسى كه نتواند اعمال اختيارى حج را انجام دهد. مثلا شب عيد مجبور باشد همراه معذورين
(صفحه 78)
به منى رفته و وقوف اختيارى مشعر را درك نكند يا نتواند رمى جمره انجام دهد نمى تواند نايب شود. بلى نايب تنها مى تواند در ذبح ديگرى را وكيل كند.
مسأله 192 ـ افرادى كه مى دانند بايد شب عيد همراه زنان يا جهت انجام امور خدماتى حجاج قبل از طلوع فجر وارد منى شوند چنانچه بتوانند بين الطلوعين به مشعر برگردند و وقوف اختيارى را درك كنند مى توانند نيابت قبول كنند. و الا نيابت آنان صحيح نيست.
مسأله 193 ـ افرادى كه مجبورند قبل از ايام تشريق (روزهاى يازدهم، دوازدهم و سيزدهم ذى الحجه) جهت آماده سازى منى و عرفات يا تهيه اتوبوس به خارج مكه بروند و برگردند مى توانند نيابت قبول كنند، و از اين جهت مانعى ندارد.
مسأله 194 ـ كسى كه نماز او صحيح نيست، مثلاً در قرائت مشكل دارد، يا نمى تواند مستقيم بايستد، يا نمى تواند به صورت صحيح ركوع و سجود بجا آورد، نمى تواند نايب شود. و حتى اگر تبرعاً براى كسى حج بجا آورد مجزى نيست.

(صفحه 79)
مسأله 195 ـ كسى كه نماز او صحيح نيست اگر مطمئن باشد مى تواند نماز خود را تصحيح كند يا به هر صورت نماز خود را صحيح بجاآورد ـ اگر چه با تلقين ديگرى ـ نيابت وى صحيح است.
مسأله 196 ـ نيابت كسى كه لال است، يا كسى كه در هنگام اجير شدن مى داند كه هنگام اعمال نمى تواند وضو بگيرد صحيح نيست. و همچنين نيابت كسى كه دست يا پاى مصنوعى دارد صحيح نيست.
مسأله 197 ـ نيابت كسى كه از راه رفتن معذور است و براى طواف و سعى ناچار است از تخت روان يا ويلچر استفاده كند صحيح نيست.
مسأله 198 ـ نيابت كسى كه به جهت ضيق وقت يا علت ديگرى بايد حج إفراد انجام دهد از كسى كه وظيفه او حج تمتع است صحيح نيست.
مسأله 199 ـ نيابت كسى كه بداند ناچار است اعمال مكه را بر وقوفين مقدم مى دارد صحيح نيست. بلى اگر عذر طارى باشد اشكال ندارد و صحيح است.
مسأله 200 ـ كسى كه حج بر او واجب است نبايد نيابت
(صفحه 80)
قبول كند. ولى اگر اجير شد هر چند معصيت كرده است ولى حج نيابى او صحيح است و مبرئ ذمه منوب عنه مى باشد و استحقاق اجرت المسمى را دارد. هر چند حج بر خودش مستقر مى شود.
مسأله 201 ـ نيابت زنى كه در موارد ذيل معذور است صحيح است:
1 ـ به جهت عادت ماهانه مجبور شود حج إفراد انجام دهد يا اعمال حج را مقدم بر وقوفين كند.
2 ـ وقوف اختيارى بين الطلوعين مشعر را درك نكند و بعد از نيمه شب به منى برود يا شب رمى كند.
3 ـ به جهت عادت ماهانه از انجام طواف معذور باشد و استنابه كند.
مسأله 202 ـ در نايب شرط نيست كه همجنس منوب عنه باشد. لذا نيابت مرد از زن يا زن از مرد صحيح است.
مسأله 203 ـ نيابت صروره، يعنى كسى كه سال اول حج او است صحيح است.
مسأله 204 ـ نذر قبل از ميقات عذر محسوب