(صفحه 66)

وصيت به حج

مسأله 149 ـ كسى كه حج بر او مستقر شده باشد هرگاه در خود آثار فوت را مشاهده كند بايد وصيت كند كه حج او را انجام دهند.
مسأله 150 ـ اين فرد حتى اگر وصيت هم نكند، بر ورثه واجب است كه از اصل تركه او يك حج نيابتى برايش بگيرند.
مسأله 151 ـ اگر وصيت كرده باشد كه از ثلث بردارند از ثلث برداشته مى شود، و اگر ثلث كافى نبود از اصل مال جبران مى شود.
مسأله 152 ـ اگر وصيت نكرده باشد كه از ثلث بردارند از اصل مال به مقدار حج ميقاتى برداشته مى شود، و اگر وصيت به حج بلدى كرده باشد اجرت آن از اصل مال برداشته مى شود.
مسأله 153 ـ كسى كه فوت كرده و حج بر او مستقر بوده
(صفحه 67)
واجب است در همان سال اول براى او نيابت بگيرند. و حتى اگر نيابت از ميقات در آن سال ممكن نباشد از بلد ميت نيابت بگيرند. و در اين فرض تمام مخارج از اصل مال برداشته مى شود.
مسأله 154 ـ اگر وصيت كرده باشد كه شخص معينى براى او حج بجا آورد، يا از مال معينى براى او حج بجاآورند لازم است طبق وصيت عمل شود.
مسأله 155 ـ كسى كه براى حج ثبت نام كرده اگر قبل از فوت فردى را اجير كند كه بعد از فوتش براى او حج بجا آورد. اگر آن شخص بعد از اجير شدن مستطيع شود، طبق مسأله 99 عمل كند.
مسأله 156 ـ اگر قبل از فوت وصيت كند كه فرد خاصى براى او حج بجا آورد ولى او را اجير نكند، اين فرد مى تواند طبق وصيت عمل كند و صحيح است. ولى اگر خودش ساير شرايط استطاعت را داشته باشد و با فيش حج موصى راه براى او باز شود احتياط اقتضا مى كند كه حج را براى خودش انجام دهد و براى ميت استنابه كند.

(صفحه 68)
مسأله 157 ـ در فرض سابق اگر ورثه تنها به شرطى راضى شوند كه اين فرد حج را حتماً به نيابت از ميت انجام دهد، اگر خودش مستطيع باشد مى تواند حج را براى خودش انجام دهد و براى صاحب فيش استنابه كند حتى اگر ورثه ندانند. و حج او صحيح است. و در اين فرض اگر ميت وصيت نكرده باشد واجب است حج خود را انجام دهد و براى ميت استنابه كند.
مسأله 158 ـ در فرض سابق اگر قدرت استنابه ولو در آينده را نداشته باشد يا قدرت پرداخت حق واگذارى فيش يا جلب رضايت صاحبان آن را ندارد يا براى اين امور به مشقت و حرج مى افتد در اين صورت حج بر خودش واجب نيست و بايد حج منوب عنه و صاحب فيش را بجا آورد.
مسأله 159 ـ اگر ورثه در گرفتن نيابت كوتاهى كنند تا اينكه مال تلف شود ضامن هستند و بايد از مال خود براى او نيابت بگيرند.
مسأله 160 ـ اگر خود ميت مال نداشته باشد بر ورثه واجب نيست از مال خود براى او نيابت بگيرند، هر چند
(صفحه 69)
از باب احسان سزاوار است كه براى او حج بجاآورند.
مسأله 161 ـ چنانچه شخص براى حج مستحبى مبلغ معينى را وصيت كند و آن مبلغ براى حج ـ ولو از ميقات ـ كافى نباشد وصيت باطل است. و لازم است آن مبلغ را در كارهاى خير مصرف كنند. بلى اگر بدانند وصيت مقيد به حج بوده، با بطلان وصيت آن مبلغ طبق احكام ارث بين ورثه تقسيم مى شود.

(صفحه 70)

نيابت در حج

نيابت يعنى شخص نايب عملى را كه برعهده منوب عنه بوده انجام دهد تا منوب عنه برىءالذمه شود. چه نايب عمل را مجانى و تبرعى انجام دهد يا اجير شود يا به عقد جعاله و امثال آن انجام دهد.
مسأله 162 ـ نايب بايد در نيابت قصد امتثال امر متوجه به منوب عنه را بكند. ولى لازم نيست اسم او را به زبان بياورد. و تعيين او به نحو اجمال و اشاره كافى است.
مسأله 163 ـ نايب بايد طبق فتواى مرجع تقليد خود عمل كند، اگر چه طبق فتواى مرجع تقليد منوب عنه عمل او اشكال داشته باشد. بلى اگر منوب عنه از او خواسته باشد كه به كيفيت خاصى عمل كند بايد به گونه اى عمل را بجا آورد كه هم وظيفه طبق نظر مرجع تقليد خودش مراعات شده باشد و هم خواسته او.