(صفحه 283)
محل وقوف
مسأله 814 ـ شخص بايد مطمئن باشد محلى را كه وقوف كرده سرزمين مشعرالحرام است.
مسأله 815 ـ حدود مشعرالحرام نيز همانند حدود عرفات چنانچه مورد اطمينان و تصديق اهالى محل باشد معتبر است.
مسأله 816 ـ اگر با اطمينان به مشعر بودن مكانى در آنجا وقوف كرد، و بعد از فوت وقتهاى وقوف معلوم شد آنجا مشعر نبوده، احتياطاً حج را تمام كند، و بعد عمره مفرده انجام دهد، و چنانچه حج بر او مستقر بوده يا در صورت بقاى استطاعت سال بعد حج را اعاده كند.
وقت وقوف
مسأله 817 ـ واجب است از طلوع فجر تا طلوع آفتاب در مشعرالحرام وقوف كند. و اين وقوف معروف و اختيارى مشعر مى باشد.
مسأله 818 ـ وقوف در مشعرالحرام از طلوع فجر تا طلوع آفتاب واجب است اما تمام آن ركن نيست.

(صفحه 284)
مسأله 819 ـ زنها، بچه ها، بيماران، افراد ضعيف، سالمندان و افرادى كه آنها را مراقبت و پرستارى و راهنمايى مى كنند مى توانند بعد از نصف شب از مشعر خارج شوند.
مسأله 820 ـ براى افراد مذكور وقوف بين الطلوعين لازم نيست، بلكه ماندن تا نصف شب در مشعر به عنوان وقوف آنها مجزى و صحيح است. بلى همراهان معذورين و كسانى كه عذر آنها برطرف شده در صورت امكان لازم است براى درك وقوف اختيارى به مشعر برگردند.
مسأله 821 ـ وقوف اضطرارى شبانه مشعر براى معذورين مسأله قبل، حكم وقوف اختيارى مشعر را دارد.
مسأله 822 ـ خارج شدن از مشعر قبل از طلوع فجر بنا بر احتياط واجب جايز نيست. و اگر عمداً و بدون عذر بيرون برود و نتواند تا طلوع آفتاب برگردد، چنانچه وقوف عرفات را درك كرده باشد بايد حج را تمام كند، و يك گوسفند كفاره بدهد، و بنابر اقوى سال بعد نيز حج
(صفحه 285)
را اعاده كند.
مسأله 823 ـ اگر فردى به غير عمد وقوف بين الطلوعين را درك نكرد، و از معذورين هم نبود كه وقوف اضطرارى شب براى او كفايت كند، مى تواند از طلوع آفتاب روز عيد تا ظهر مقدارى در مشعر وقوف كند، و حج او صحيح است.
مسأله 824 ـ از آنچه گذشت معلوم مى شود كه وقوف در مشعر سه وقت دارد:
1 ـ وقوف اختيارى: يعنى بين الطلوعين براى غير معذورين.
2 ـ وقوف اضطرارى شبانه: يعنى شب عيد براى معذورينى كه در مسأله 819 گذشت.
3 ـ وقوف اضطرارى روزانه: يعنى از طلوع آفتاب تا ظهر روز عيد براى كسانى كه دو وقوف قبل را درك نكرده باشند.
مسأله 825 ـ معذورين در مسأله 819 بايد خودشان به معذور بودنشان اطمينان پيدا كنند، و گفته مدير كاروان يا افراد ديگر مادامى كه موجب اطمينان نشود
(صفحه 286)
كفايت نمى كند.
مسأله 826 ـ عوامل خدماتى كه ناچارند شب عيد براى آماده كردن چادرهاى منى و تهيه تداركات از مشعر خارج شوند، اگر نمى توانند براى وقوف اختيارى به مشعر برگردند، پس از وقوف اضطرارى شبانه مى توانند از مشعر خارج شوند، و حج آنها صحيح است.
مسأله 827 ـ در فرض سابق اگر اين افراد به قصد بازگشت، از مشعر خارج شوند و ديگر نتوانند به مشعر برگردند، اگر شب عيد نيت وقوف كرده باشند حج آنها صحيح است، والا بايد وقوف اضطرارى روزانه را درك كنند. وگرنه حج آنها باطل است.
كيفيت وقوف
مسأله 828 ـ همانگونه كه در احكام وقوف به عرفات گذشت، مراد از وقوف، بودن در آن مكان است خواه سواره باشد يا پياده، نشسته باشد يا ايستاده يا در حال راه رفتن. خواب باشد يا بيدار ولى اگر تمام مدت وقوف را خواب يا بيهوش باشد وقوف و حجش باطل است.

(صفحه 287)
مسأله 829 ـ وقوف ركنى مشعر مانند وقوف در عرفات مسماى وقوف است، به اين معنا كه مقدارى از زمان وقوف را ـ حتى اگر يك يا دو دقيقه باشد ـ در مشعر بماند. و در اين صورت حج او صحيح است. هر چند در ترك عمدى بقيه زمان وقوف گناهكار است.

وقوفهاى اختيارى و اضطرارى

مسأله 830 ـ با توجه به اينكه براى عرفات و مشعر وقوف اختيارى و اضطرارى وجود دارد، و درك هر دو موقف يا يكى از آنها در وقت اختيارى يا اضطرارى، يا عدم درك آنها از جهت صحت و بطلان احكام مختلفى دارد، لذا فهرستوار اقسام آن را ذكر مى كنيم:
1 ـ اگر وقوف در عرفات و وقوف در مشعر بطور كلى ترك شود، حج باطل است; خواه از روى علم باشد يا جهل، بدون عذر ترك شده باشد يا از روى عذر.
2 ـ اگر از روى علم عمداً و بدون عذر وقوف اختيارى عرفات را ترك كند، حج او باطل است.