(صفحه 56)
و اضطراب غيرقابل تحملى به او دست مى دهد، حكم فرض سابق را دارد.
مسأله 115 ـ اگر نذر كند كه مثلا روز عرفه در كربلاى معلّى يا يكى از مشاهد مشرفه ديگر زيارت كند نذرش صحيح است. اما اگر مستطيع بوده يا در آن سال مستطيع شده بايد به حج برود و نبايد به نذر عمل كند، و در اين فرض كفاره ندارد.
مسأله 116 ـ اگر در فرض سابق به حج نرفت حج بر اومستقرمى شود، ولى بايد به نذر عمل كند و چنانچه به نذر هم عمل نكرد بايد كفاره بدهد.
استطاعت طريقى
مسأله 117 ـ يكى از شرايط استطاعت باز بودن راه است و اگر راه بسته باشد حج واجب نيست.
مسأله 118 ـ باز بودن راه در سال استطاعت معتبر است. بنابراين اگر در آن سال راه باز نبود حج واجب نيست، هر چند بداند در سال آينده راه برايش باز مى شود.

(صفحه 57)
مسأله 119 ـ چون يكى از شرايط استطاعت باز بودن راه است. بنابراين در شرايط فعلى اگر از طريقى كه مخالف مقررات جمهورى اسلامى نباشد بتواند به حج برود بايد اقدام كند.
مسأله 120 ـ كسى كه پول حج را دارد و مى داند كه امسال براى حج ثبت نام نمى شود، لازم نيست پول را براى سالهاى بعد نگهدارد.
مسأله 121 ـ اگر براى تشرف به حج ثبت نام به عمل آيد كسى كه داراى شرايط ديگر باشد واجب است ثبت نام كند، و اگر قرعه به نام او در همان سال اصابت نكرد، و راه ديگرى هم براى تشرف وجود نداشت مستطيع نيست و مى تواند پول خود را پس بگيرد. ولى اگر ثبت نام نكرد حج بر او مستقر مى شود.
مسأله 122 ـ اگر ثبت نام حج براى تشرف در سالهاى آينده باشد واجب نيست ثبت نام كند.
مسأله 123 ـ كسى كه شرايط استطاعت را بجز باز بودن راه داراست چنانچه به واسطه اجير شدن يا قبول نيابت راه برايش باز شود حكم مسأله 99 را دارد.

(صفحه 58)
مسأله 124 ـ واگذارى و فروش فيش حج براى كسى كه حج بر او مستقر نشده و امسال نوبت حج او نيست، يا كسى كه حج واجب خود را قبلا انجام داده، چنانچه خلاف مقررات جمهورى اسلامى ايران نباشد اشكالى ندارد.
مسأله 125 ـ كسى كه براى حج ثبت نام كرده و قبل از رسيدن نوبتش فوت مى كند در صورت عدم استقرار حج بر او، و عدم وصيت، فيش حج او مانند ساير تركه ميت بين ورثه طبق احكام ارث تقسيم مى شود.
مسأله 126 ـ كسى كه پولى را براى حج به نام ديگرى مثل پدر و مادر و همسر به حساب واريز مى كند اگر به آن افراد بخشيده باشد ملك آنان محسوب مى شود. ولى اگر به آنان نبخشيده، بلكه قصد كرده كه با پول خود آنان را به حج ببرد پول وديعه مال خودش است.
استطاعت زمانـى
مسأله 127 ـ يكى از شرايط وجوب حج داشتن فرصت كافى براى رسيدن به حج در ايام خاص (يعنى انجام
(صفحه 59)
عمره تمتع قبل از نهم ذى الحجه و رسيدن به عرفات در روز نهم) مى باشد.
مسأله 128 ـ اگر هنگامى ساير شرايط استطاعت براى او حاصل شود كه نتواند در زمان مناسب به مكه برسد. حج بر او واجب نشده و مى تواند پولى را كه دارد صرف امور ديگر كند.
مسأله 129 ـ اگر ساير شرايط استطاعت در اوّل سال، مثلا در ماه محرم حاصل شد كه مدت زيادى (حدود ده ماه) تا ايّام حج باقى مانده حج بر او واجب شده و نمى تواند قبل از رسيدن ايام حج خود را از استطاعت خارج كند.
رجوع به كفايت
مسأله 130 ـ يكى از شرايط وجوب حج رجوع به كفايت است، يعنى از ناحيه حج، سرمايه، ملك، محل كسب يا شغلى كه با آن زندگى او تأمين مى شود از بين نرود. و پس از بازگشت بتواند زندگى خود و عائله خود را تأمين كند.

(صفحه 60)
مسأله 131 ـ همان طور كه گذشت در حج بذلى رجوع به كفايت شرط نيست.
مسأله 132 ـ اگر فردى از حقوق باز نشستگى يا وجوهات شرعيه يا اجاره ساختمان مخارج زندگى خود را تأمين كند شرط پنجم استطاعت را دارا است، و چنانچه ساير شرايط مذكور را داشته باشد حج بر او واجب مى باشد.