(صفحه 320)
مسأله 928 ـ كوتاه كردن موى سر و صورت با هر وسيله اى كه باشد كفايت مى كند، اما تراشيدن ريش يا كوتاه كردن موى زير بغل و عانه كفايت نمى كند. و احتياط مستحب است كه به گرفتن ناخن اكتفا نكند.
مسأله 929 ـ كسى كه وظيفه او حلق است و مطمئن است كه هنگام حلق سر او خونى مى شود تقصير كند، و احتياطاً بعد از تقصير سر را هم بتراشد.
مسأله 930 ـ كسى كه سر مى تراشد به احتياط واجب بايد تمام سر را بتراشد، و تراشيدن قسمتى از سر كفايت نمى كند. بلى كسى كه مخير بين حلق يا تقصير است بعد از تراشيدن مقدارى از سر مى تواند تقصير را انتخاب كند، و با اين نيت مقدارى از موى خود را كوتاه كند و از احرام خارج شود.
مسأله 931 ـ كسى كه وظيفه اش فقط حلق است اگر تقصير كند مثل كسى است كه عمداً حلق نكرده، و در صورت علم براى كوتاه كردن مو در حال احرام كفاره هم بايد بدهد. و كسى كه وظيفه اش فقط تقصير است اگر حلق كند همين حكم را دارد.

(صفحه 321)
مسأله 932 ـ انسان مى تواند خودش سر خود را بتراشد يا تقصير كند، همانطور كه مى تواند ديگرى را وكيل كند كه سر او را بتراشد يا موى او را كوتاه كند.
مسأله 933 ـ كسى كه مى خواهد سر بتراشد نمى تواند اوّل موى خود را كوتاه كند و بعد بتراشد، بلكه بايد از ابتدا شروع به تراشيدن كند.
مسأله 934 ـ محرم تا وقتى خودش تقصير نكرده يا سر خود را نتراشيده است نمى تواند سر ديگرى را بتراشد يا او را تقصير كند. بلى گرفتن ناخن ديگرى در اين حال اشكالى ندارد.
مسأله 935 ـ بعد از تقصير يا حلق تمام محرمات احرام بجز همسر و بوى خوش حلال مى شود. البته حرمت صيد و كندن گياهان حرم ـ همانگونه كه قبلاً بيان شد ـ از احكام حرم است، و ربطى به حال احرام و غير احرام ندارد.
مسأله 936 ـ گرفتن بينى از بوى بد از تبعات استعمال بوى خوش نيست، لذا پس از تقصير يا حلق مى تواند بينى خود را از بوى بد بگيرد.

(صفحه 322)

شرايط صحت حلق يا تقصير

درصحت حلق يا تقصير رعايت اين موارد لازم است:
   1 ـ نيت.
   2 ـ وقت حلق يا تقصير.
   3 ـ محل حلق يا تقصير.
نيت
مسأله 937 ـ تراشيدن سر و كوتاه كردن مو عبادت است، و بايد براى اطاعت امر خداى سبحان انجام شود، و ريا موجب بطلان آن مى شود.
مسأله 938 ـ همانگونه كه در اعمال قبل گذشت، لازم نيست نيت را به زبان بگويد يا حتى به قلب خطـور دهد، بلكه اگـر عمـل را به عنوان وظيفه شرعى انجام دهد، و اصطلاحاً قصد ارتكازى داشته باشد، كافى است.

(صفحه 323)
وقت حلق يا تقصير
مسأله 939 ـ حلق يا تقصير بايد بعد از قربانى در روز عيد انجام شود.
مسأله 940 ـ تأخير حلق يا تقصير تا آخر ايام تشريق (يازدهم، دوازدهم و سيزدهم ذى الحجه) مانعى ندارد و در شب هم كفايت مى كند.
مسأله 941 ـ احتياط آن است كه در روز عيد بعد از قربانى حلق يا تقصير كند. و اگر در روز عيد قربانى نكند حتى اگر عمداً تأخير بيندازد حلق يا تقصير هم نكند، و ترتيب را به احتياط واجب رعايت كند. يعنى هر وقت قربانى كرد، بعداز آن حلق يا تقصير كند.
مسأله 942 ـ اگر بعد از قربانى به هر جهت حلق يا تقصير نكرد يا آن را به صورت باطل بجا آورد، از احرام خارج نشده، و بايد محرمات احرام را رعايت كند، حتى اگر اعمال مكه را انجام داده باشد. لذا هر وقت كه باشد بايد خودش حلق يا تقصير را به طور صحيح بجا آورد، سپس اعمال مكه را اعاده كند، و اگر نمى تواند نايب بگيرد. البته نسبت به محل حلق يا تقصير بايد طبق
(صفحه 324)
مسأله 948 عمل كند.
مسأله 943 ـ كسى كه براى قربانى نايب مى گيرد تا وقتى مطمئن نشده كه وكيل قربانى كرده است نمى تواند حلق يا تقصير كند، و اگر با اطمينان به انجام قربانى حلق يا تقصير كرد و بعد معلوم شد كه وكيل در آن وقت قربانى نكرده بوده حلق كافى است. و حتى اعمال بعد از آن هم صحيح است، و لازم نيست اعاده كند.
مسأله 944 ـ كسى كه اعمال حج را بر وقوفين مقدم مى دارد نمى تواند بعد از سعىِ حج، حلق يا تقصير كند. بلكه بايد پس از قربانى حلق يا تقصير كند. و اگر انجام داد علاوه بر اينكه محرمات احرام بر او حلال نمى شود، بلكه در صورت علم و عمد كفاره هم دارد.
مسأله 945 ـ كسى كه به جاى قربانى روزه مى گيرد مى تواند در روز عيد بعد از رمى جمره عقبه حلق يا تقصير كند.