فهرست مطالب

(صفحه 473)
وى بگيرند؟
جواب: بعد از فوت آن فرد همه ورثه از آن ارث مى برند. و اگر بدون اذن ورثه ديگر در آن سكونت كرده، آنها حق مطالبه مال الاجاره را دارند.

سؤال 1799 :وراث يك شخص سه برادر بوده اند، كه يكى بالغ و دو نفر ديگر صغير بوده اند، و برادر بالغ كل زمين موروثى را فروخته است، آيا اين بيع صحيح است؟ آيا حق شفعه براى برادران در مال برادر كبير ثابت است؟
جواب: اگر برادر بالغ از ناحيه حاكم شرع قيم دو برادر خود بوده و رعايت مصلحت دو برادر را كرده است، معامله صحيح است. والاّ معامله نسبت به سهم دو برادر باطل است. و حق شفعه در فرض سؤال ثابت نيست.

سؤال 1800 :آيا مهريه زوجه پس از اداى تمام ديون متوفّى تأديه مى شود يا قبل از آنها داده مى شود؟ و آيا زوجه قبل از تقسيم تركه زوج متوفّى حق سكونت در خانه او را دارد يا خير؟
جواب: مهر زوجه حكم ساير ديون متوفّى را دارد. كه اگر تركه او وافى باشد بايد از اصل تركه اخراج شود. و اگر وافى نباشد بايد تركه او به نسبت ديونش در بين طلبكارها تقسيم شود. و زوجه بدون توافق ورثه زوج حق ادامه سكونت در خانه زوج را ندارد. و ورثه هم بنابراحتياط واجب قبل از اداى سهم الارث زوجه از قيمت هوايى ساختمان، بدون رضايت زوجه حق تصرف در خانه را ندارد.

تقسيم ارث

سؤال 1801 :ميت داراى چند فرزند صغير و مادر مى باشد، آيا مى شود سهم الارث مادر را با تقسيم، از سهم الارث كودكان صغير جدا كرد؟
جواب: تقسيم بايد با موافقت ولىّ صِغار كه جد پدرى آنها است انجام گيرد. و اگر جد پدرى ندارند با دخالت حاكم شرع يا نماينده وى صورت گيرد.

سؤال 1802 :آيا با وجود صغار مى توان اموال ميّت را تقسيم كرد؟
(صفحه 474)
جواب: با اذن حاكم شرع و نظارت او يا مأذون از طرف او مانعى ندارد.

سؤال 1803 :ورثه شخصى چندين سال در زمين موروثى به صورت شراكت كار كرده اند و هركس هركار كه قدرت داشته انجام مى داده است. مثلا يكى درخت كاشته و يكى آبيارى كرده است و... و حالا تصميم به تقسيم زمين دارند، برادرى كه درختها را كاشته مى گويد آنها مال من است و نبايد تقسيم شود، ساير ورثه مى گويند چون كل كار مشترك بوده بايد مثل اصل زمين تقسيم شود. حكم مسأله را بفرماييد؟
جواب: اگر نهال درخت را از پول مشترك خريده باشند و در زمين مشترك كاشته باشند متعلق به همه است. ولى اگر آن را از پول شخصى خريده باشد; مال خود او است، و شركاى زمين حق دارند اجرت زمين را بگيرند، يا او را وادار كنند درخت ها را ريشه كن كند و از زمين خارج كند.

سؤال 1804 :برادر و خواهرى از پدر املاكى به آنان ارث رسيده، و هردوى آنها از دنيا رفته اند، و هيچگونه مدركى از آنان در دست نيست كه خواهر حق خود را بخشيده يا نه، حالا اولاد آن خواهر مى توانند از اولاد برادر مطالبه حق مادرشان را بنمايند يا نه؟ در صورتى كه فعلا تمام املاك موروثى در تصرف اولاد برادر است.
جواب: در فرض سؤال كه علم دارند املاك مزبوره بعنوان ارث بوده، اولاد خواهر حقّ مطالبه دارند. مگر اينكه شرعاً ثابت شود كه خواهر سهم خود را به برادر تمليك كرده است.

سؤال 1805 :شخصى فوت كرده، يك برادر ابوينى دارد و يك خواهر ابى، تقسيم ارث چگونه است؟
جواب: ماترك او به برادر پدرومادرى مى رسد. وخواهرپدرى از او ارث نمى برد.

سؤال 1806 :شخصى فوت كرده يك دخترزاده دارد و يك برادر، ارث متوفّى به كدام يك مى رسد؟
جواب: در فرض سؤال، ارث متوفّى به دختر زاده متوفّى مى رسد. و به برادر متوفّى چيزى نمى رسد.
(صفحه 475)
سؤال 1807 :ميت، پسر، دختر و دو نوه اى كه پدرشان قبل از او مرحوم شده دارد، آيا نوه ها از جدّشان ارث مى برند يا وجود عمو و عمه مانع مى شود؟
جواب: در فرض مسأله نوه ها از تركه جدشان ارث نمى برند. بلكه از تركه پدر خودشان ارث مى برند.

سؤال 1808 :يكى از اقوام فوت كرده كه من هم شرعاً وارث او محسوب مى شدم و بقيه وراث بدون حضور من اموال را تقسيم كرده اند و من نسبت به تقسيم اعتراض دارم. آيا تقسيم بدون حضور من صحيح بوده يا من حق اعتراض دارم؟
جواب: تقسيم بايد با رضايت و حضور همه شركا انجام شود. مگر اينكه بعضى از شركاء غايب باشند يا از حضور امتناع ورزند. كه در اين صورت بقيه با مراجعه به حاكم شرع و مراجع ذى صلاح و با نظر او اموال را تقسيم مى كنند. كه در اين صورت حق اعتراض ندارد.

سؤال 1809 :زمين موروثى از شخصى به ورثه اش منتقل شده است. ورثه آن را بين خودشان تقسيم كرده اند. بعداً ثابت شده كه حصّه يكى از ورثه غصبى بوده، آيا اين وارث يا ورثه هاى او حقّ به هم زدن آن تقسيم اوّلى زمين موروثى مذكور را دارند يا خير؟
جواب: در صورتى كه ساير ورثه غصبى بودن آن را تأييد كنند، تقسيم مزبور باطل است.

سؤال 1810 :ارثى بيش از ده سال است ميان ورثه تقسيم شده و همه ورّاث در آن تصرف كرده اند، حال يكى از ورثه مدعى است كه بايد اموال موروثى دوباره از نو تقسيم شود. آيا چنين ادعايى وجه شرعى دارد يا خير؟
جواب: اگر تقسيم با توافق همه ورثه كه بالغ و عاقل بوده اند انجام شده و با رضايت تصرف كرده اند، ادعاى فعلى بعضى از آنها وجهى ندارد. خصوصاً اگر با قرعه تقسيم شده باشد. بلى اگر يكى از آنها ادعاى اشتباه و غلط بودن تقسيم را بكند، و بينه بر دعواى خود اقامه كند، تقسيم سابق نقض مى شود. و اگر بينه ندارد مى تواند ساير شركا را كه منكر اشتباه هستند، قسم بدهد.
(صفحه 476)

مسائل متفرقه ارث

سؤال 1811 :پدرم چند سال قبل براى حج نام نويسى كرد. ولى قبل از رسيدن نوبت او فوت كرد و قيد كرده كه فرزند بزرگ او به جاى او به حج برود و من كه فرزند بزرگ او بودم با مخارج خود به حج رفتم، آيا مى توانم مقدارى را كه خرج كرده ام از مال او قبل از تقسيم بردارم؟
جواب: در فرض سؤال، اگر حج در ذمه پدر شما مستقر بوده است، يعنى خودش سابقاً مى توانسته مشرف شود و مسامحه كرده تا فوت كرده است. در اين صورت مخارج حج او از اصل تركه برداشت مى شود. و بقيه هرچه ماند بين تمام ورثه كما فرض الله تقسيم مى شود. و اگر مستقر نبوده ولى وصيت به حج كرده است، در اين صورت مخارج حج از ثلث تركه برداشت مى شود. پس اگر ثلث اموال به مقدار حج بوده، ورثه حق مخالفت ندارند. و پس از برداشت مخارج حج طبق معمول و متعارف بقيه اموال بين همه ورثه كما فرض الله تقسيم مى شود. و اگر ثلث اموال به قدر حج بلدى نبوده، باز در صورتى كه ورثه اجازه برداشت مخارج حج بلدى را داده باشند، فعلا نمى توانند از سهم الارث شما كم كنند. ولى اگر اجازه نداده اند و شما به ميل خود و از پول شخصى خود خرج كرده ايد فعلا نمى توانيد مخارج زايد بر ثلث را از اموال برداريد. و در اين فرض حق با برادرها مى شود.

سؤال 1812 :بيست و يك سال پيش پدرم كه 12 وارث كوچك و بزرگ داشته فوت كرد و شش هزار تومان كل ثروتش بود كه چهار هزار تومان او خرج كفن و دفن او شد. و مابقى را كه دو هزار تومان بود، همان سال اوّل خرج چهار وارث تحت تكفل خود كردم. و زندگى بعدى آنها را خودم تأمين كردم. حالا اينها از من تقاضاى ارث پدرى مى كنند، آيا من بدهكار هستم؟ و اگر هستم همان شش هزار تومان را يا بيشتر؟
جواب: در صورتى كه ماترك پدرى با موافقت ورثه خرج شده باشد، حق ارث ندارند. در غيراين صورت همان شش هزار تومان بايد بين همه تقسيم مى شود.

سؤال 1813 :اگر ميّت ضمان مالى به ذمه اش باشد، آيا ديون از اصل تركه پرداخت
(صفحه 477)
مى گردد؟ و يا صبر كنند تا بچه هاى صغير بالغ گردند؟ و يا ولىّ آنها ضامن است؟
جواب: چنانچه وصى معين نكرده باشد، حاكم شرع يا نماينده او ديون را از اصل تركه مى پردازد.

سؤال 1814 :مادر ما چند سال زودتر از پدرمان فوت كرده است. مقدارى طلا داشته كه نزد پدرمان بوده است كه نمى دانيم خودش خريده يا پدرمان برايش خريده است. و پدرمان بعد از ازدواج مجدد، فعلا از دنيا رفته است حكم تقسيم طلاها چگونه است؟
جواب: ربع طلا از مادر به پدرتان، و از پدر به ورثه او كه از جمله زن دوم است مى رسد. و سه ربع ديگر طلا به شما و خواهر و برادر شما تعلق مى گيرد.

سؤال 1815 :خانمى فوت كرده، و مقدارى اثاثيه و هدايايى كه اقوام و فاميل به آنها داده اند باقيمانده است، لطفاً بفرماييد چه چيزهايى ارث خانم محسوب مى شود؟ و چه چيزهايى متعلق به شوهر وى مى باشد؟
جواب: جهيزيّه كه پدر به دخترش داده ظاهراً تمليك دختر شده، و ارث او مى شود. و هدايايى كه معلوم است زنانه است، مثل طلا و لباس زنانه هم مال زن و ارث مى شود. و هداياى مردانه هم مال شوهر است. و هدايايى كه براى زندگى مشترك استفاده مى كنند نصف مى شود، نصف آن متعلق به شوهر است و نصف ديگر آن ارث مى شود. و هدايايى هم كه معلوم نيست از كدام دسته است، مصالحه كنند.

سؤال 1816 :مادر مقدارى آب داشته است كه چند سهم آن دست يكى از فرزندانش بوده است و بعد از وفات مادر هم به همين صورت بوده است. فعلا كه قصد تقسيم دارند فرزند مزبور ادعاى حق دسترنج چند ساله را مى كند، آيا دسترنج حق او است؟
جواب: اگر حفظ و نگهدارى آب و مجراى آن هزينه اى براى اين فرزند نداشته، و مادر هم نگفته مبلغى بعنوان دسترنج به او بدهيد، او حق مطالبه دسترنج ندارد، و اگر اختلافى وجود دارد به دادگاه مراجعه شود، تا حل و فصل گردد.

سؤال 1817 :مادر اينجانب 45 سال قبل در ازدواج اول خود در شهرستان ديگرى داراى