(صفحه 578)
جايگزين نباشد، مانعى ندارد. و فروش ميّت جايز و صحيح نيست. و در مواردى كه حاكم شرع لازم دانست مى تواند به آن حكم كند.

سؤال 2157 :براى آموزش دانشجويان پزشكى، از استخوان ميّت كه غالباً از قبرستانها، جمع آورى مى شود استفاده مى شود، آيا جمع آورى و فروش آنها براى اين منظور جايز است؟
جواب: خريد و فروش آنها جايز و صحيح نيست و بايد استخوانها بعد از استفاده دفن شوند.

سؤال 2158 :ديه قطع اعضاى ميت و جراحات وارده بر او چه مقدار است؟
جواب: اگر سر ميت را ببرند يا شكم او را پاره كنند يا با او كارى كنند كه اگر زنده بود، در اثر آن مى مرد، بايد صد مثقال شرعى (18 نخود) طلاى سكه دار، بدهند و ديه قطع اعضاى و ساير جنايات وارده بر او به نسبت ديه قطع سر است. يعنى ديه قطع يك دست 50 مثقال، و دو دست 100 مثقال، و يك انگشت 10 مثقال طلا است و همينطور است نسبت به جراحات وارده بر سر و صورت و بدن و موارد ثبوت ارش. پيعنى يك دهم ديه انسان زنده و در اين مسأله فرقى بين زن و مرد و كوچك و بزرگ نيست. ولى اين ديه به وارث نمى رسد و بايد براى خود ميت در امور خيريه مصرف شود و اگر ميت، مديون است و مال ندارد، يا ورثه از دادن آن امتناع مى كنند; ظاهراً اداى آن از اين ديه مشروع است.

عمل به دستورات پزشك

سؤال 2159 :اگر دكتر تمرين ورزشى را به بيمارى توصيه كند، در صورتى كه سلامتى بيمار به آن بستگى داشته باشد; آيا ورزش واجب مى شود؟
جواب: بلى واجب مى شود.

سؤال 2160 :اگر پزشك به كسى بگويد كشيدن سيگار برايت ضرر دارد، در صورتى كه سيگار كشيدن سلامتى او را به خطر اندازد، آيا استفاده از آن جايز خواهد بود؟
جواب: جايز نيست.
(صفحه 579)

عزادارى

سينه زنى و زنجيرزنى

سؤال 2161 :دليل سينه زدن براى ائمه عليهم السلام چيست؟
جواب: سينه زنى يكى از مظاهر مهمّ عزادارى و ابراز تنفر از ظلم بنى اميه است. و نه تنها اشتباه نيست. بلكه در تداوم هدف عاشورا نقش مهمّى دارد.

سؤال 2162 :آيا سينه زدن و زنجيرزدن در عزادارى كه منجرّ به كبود و حتّى جارى شدن خون مى شود جايز است؟
جواب: جايز بلكه راجح است. مشروط بر آنكه موجب ضرر مهمّ و اضرار بر نفس نباشد.

سؤال 2163 :برهنه شدن مردان در حال سينه زدن و زنجير زدن در منظر زنان چگونه است؟
جواب: بر زنان لازم است از نظر خوددارى كنند.

سؤال 2164 :آيا سينه زدن و زنجير زدن ريايى جايز است؟
جواب: إن شاءالله از ريا خوددارى كنند.

سؤال 2165 :در عزاداريها مشاهده مى شود عده اى بصورت نيمه عريان در مقابل افراد نامحرم اقدام به خودزنى هاى افراطى مى كنند، آيا اين عمل جايز است؟
(صفحه 580)
جواب: سنت سينه زنى كه به طرز فوق انجام مى گرفته شايسته هيچگونه مخالفت با آن نيست. ولى در مورد مذكور بر زنان لازم است از نظر كردن خوددارى كنند.

تعزيه و شبيه خوانى

سؤال 2166 :آيا تعزيه و شبيه خوانى در مراسم عزدارى جايز است؟
جواب: اگر مشتمل بر حرام نباشد و موجب وهن مذهب نشود مانعى ندارد. ولى بهتر است به جاى آن مجلس روضه خوانى برپا كنند. بلكه عزادارى براى سيدالشهداء (عليه السلام) و اصحاب آن بزرگوار از افضل قربات است.

سؤال 2167 :آيا تشبّه به اهل بيت (عليهم السلام) در نمايش و تعزيه و غير آن جايز است؟
جواب: در صورتى كه مستلزم اهانت نباشد، مانعى ندارد.

سؤال 2168 :اينكه فرموده ايد بهتر است بجاى شبيه خوانى روضه خوانى برپا كنند، روضه خوانى چيست؟ مگر همان تعزيه و شبيه خوانى روى منبر نمى باشد؟
جواب: روضه خوانى بر منبر در اصطلاح عبارت است از ياد دادن احكام و بيان مسائل حلال و حرام و امر به معروف و نهى از منكر و بيان مواعظ و نصايح از آيات و كلمات پيغمبر اكرم (صلى الله عليه وآله) و ائمه معصومين (عليهم السلام) و ذكر فضائل و مناقب اهل بيت (عليهم السلام)و ذكر مصايب وارده بر آنان، خصوصاً مصايب حضرت سيدالشهداء (عليه السلام)و اصحاب بزرگوار آن حضرت كه چنين مجالسى علاوه بر ثواب عزادارى، ثواب بيان احكام و مواعظ را كه از اهداف عاليه آن بزرگواران بوده، نيز خواهد داشت.

سؤال 2169 :تعزيه و شبيه خوانى اشكال دارد. يا نه؟ پوشيدن لباس زنان توسط مردان در شبيه خوانى و استفاده از طبل و شيپور چگونه است؟
جواب: تعزيه و شبيه خوانى به تنهايى اشكال ندارد. ولى مرد لباس زن نپوشد. و صداى آلات مذكوره و استفاده از آنها مانعى ندارد.

سؤال 2170 :آيا تعزيه خوانى كه مشتمل بر تشبه مرد به زن و كوچك كردن حضرت زينب


(صفحه 581)
و معرفى امام سجاد به يك فرد بيمار و پاشيدن نقل و نبات و زدن ساز و نقاره و امثال آنهاست جايز است؟ و شركت در آن چه حكمى دارد؟
جواب: تعزيه خوانى اگر مشتمل بر استعمال آلات لهو و لعب نباشد و غنا و دروغ نخوانند و مرد لباس مختص به زن نپوشد و مستلزم وهن مذهب و هتك امام و ياران و اهل بيت آن حضرت (عليهم السلام)نباشد اشكالى ندارد.

استفاده از لباس سياه

سؤال 2171 :آيا پوشيدن لباس سياه در عزاى امام حسين و ديگر ائمه (عليهم السلام) چنانكه مرحوم صاحب حدائق فرموده رجحان شرعى دارد؟
جواب: چون از مصاديق تعظيم شعائر است واجد رجحان شرعى مى باشد و عملا بزرگانى چون مرحوم آية الله العظمى آقاى بروجردى (قدس سره) در روز عاشورا از قباى سياه استفاده مى كردند.

سؤال 2172 :آيا نماز خواندن با لباس سياه مربوط به عزادارى امام حسين (عليه السلام) مكروه است؟
جواب: چون لباس سياه علامت عزادارى سيدالشهداء است و عزادارى آن حضرت كمال رجحان دارد، لذا نماز خواندن با آن نيز مكروه نمى باشد.(1)

---

(صفحه 582)

قمه زنى

سؤال 2173 :آيا قمه زنى جايز است؟ چنانچه در اين مورد نذرى وجود داشته باشد، وظيفه چيست؟
جواب: با توجه به گرايشى كه نسبت به اسلام و تشيع بعد از پيروزى انقلاب اسلامى ايران در اكثر نقاط جهان پيدا شده، و ايران اسلامى به عنوان امّ القراى جهان اسلام شناخته مى شود، و اعمال و رفتار ملت ايران به عنوان الگو و بيانگر اسلام، مطرح است لازم است در رابطه با مسايل سوگوارى و عزادارى سالار شهيدان حضرت ابى عبدالله الحسين (عليه السلام)به گونه اى عمل شود كه موجب گرايش بيشتر و علاقمندى شديدتر به آن حضرت و هدف مقدس وى گردد. پيداست در اين شرايط، مسأله قمه زدن نه تنها چنين نقشى ندارد، بلكه به علّت عدم قابليت پذيرش و نداشتن هيچگونه توجيه قابل فهم مخالفين، نتيجه سوء بر آن مترتب خواهد شد. لذا لازم است شيعيان علاقمند به مكتب امام حسين (عليه السلام) از آن خوددارى كنند. و چنانچه در اين مورد نذرى وجود داشته باشد، نذر واجد شرايط صحّت و انعقاد نيست.

استفاده از علم و علامت

سؤال 2174 :حكم علمهايى كه در مراسم عزادارى امام حسين (عليه السلام) از آنها استفاده مى شود و بعضى داراى نقش و نگارهايى نيز هستند، چيست؟
جواب: استفاده در عزادارى از آنها جايز است.

استفاده از طبل و دهل و آلات موسيقى

سؤال 2175 :آيا در عزادارى سيدالشهداء استفاده از طبل و دهل جايز است؟