رساله توضيح المسائل

2 سهم و هر دختر 1 سهم مى برد.

مسأله : اگر وارث شوهر و پدر و مادر و فرزندان ميت باشند.

ـ سهم شوهر 41 مى شود و به هر يك از پدر و مادر 61 مى رسد وبقيه مال بين بچه هاى ميت طبق مسائل گذشته تقسيم مى شود.

مسأله : اگر وارث زن و پدر و مادر و فرزندان ميت باشند.

ـ سهم زن 81 و سهم پدر و مادر هر يك 61 مى شود و بقيه مال بين بچه هاى ميت طبق مسائل گذشته تقسيم مى شود.

مسأله : اگر تمام فرزندان ميت قبل از او مرده باشند فرزندان آنها (نوه ها) از متوفى ارث مى برند.

ـ نحوه ارث بردن به اين صورت است كه فرض مى شود فرزندان ميت زنده هستند و سهم هر يك را طبق مسائل قبل معين نموده و بين فرزندان آنها تقسيم مى كنيم مثلا اگر ميت يك پسر و يك دختر داشته است 32 اموال ميت به فرزندان پسر او مى رسد (هر چند يك دختر باشد) و 31 اموال او به فرزندان دختر او مى رسد (هرچند پسر باشند).

مسأله : اگر يك يا چند فرزند ميت زنده باشند نوه ها ارث نمى برند هر چند پدر آنها فوت شده باشد و آنها حق ندارند ادعاى سهم الارث پدر خود را در فرض حيات بكنند.

(طبقه دوم نسبى)

مسأله : طبقه دوم عبارتند از جد و جده و برادر و خواهر و فرزندان آنها كه به تفصيل عبارتند از:

الف ـ پدر پدر متوفى (جد پدرى ).

ب ـ پدر مادر متوفى (جد مادرى ).

ج ـ مادر پدر متوفى (جده پدرى ).

د ـ مادر مادر متوفى (جده مادرى ).

هـ ـ برادر و خواهر متوفى كه پدر و مادر آنها با پدر و مادر متوفى يكى باشد (برادر

پدرى و مادرى).

و ـ برادر و خواهر متوفى كه تنها پدر آنها با پدر متوفى يكى باشد (برادر پدرى).

ز ـ برادر و خواهر متوفى كه تنها مادر آنها با مادر متوفى يكى باشد (برادر مادرى).

ح ـ فرزندان برادر و خواهر ميت كه در صورت نبودن برادر و خواهر ميت از او ارث مى برند.

مسأله : همسر متوفى از طبقه دوم نيست ولى در كنار آنها ارث مى برد همانطور كه با طبقه اول ارث مى برد.

مسأله : اگر وارث ميت يك نفر از طبقه دوم باشد تمام مال متوفى به او مى رسد

(اجداد)

مسأله : اگروارث فقط اجداد ميت باشند:

الف ـ اگر جد و جده پدرى باشند سهم جده پدرى 31 و سهم جد پدرى 32 مى شود.

ب ـ اگر جد وجده مادرى باشند مال ميت بين آنها به صورت مساوى تقسيم مى شود.

ج ـ اگر جد وجده پدرى يا يكى از آنها با جد وجده مادرى يا يكى از آنها باشند:

ـ 31 اموال متوفى به جد وجده مادرى مى رسد وبين آنها به صورت مساوى تقسيم مى شود و اگر يكى از آندو باشند همه 31 به او ميرسد و 32 اموال متوفى به جد و جده پدرى مى رسد كه 31 آن به جده مى رسد و32 بقيه سهم جد ميشود و اگر يكى باشد تمام 32 به او ميرسد (حتى اگر جده باشد).

مسأله : اگر وارث اجداد و همسر ميت باشد:

الف ـ اگر وارث جد و جده پدرى و همسر باشند:

ـ اگر همسر شوهر باشد سهم او 21 مى شود و نصف ديگر به ترتيبى كه در قسمت الف مساله قبل بيان شد بين جد و جده تقسيم مى شود.

ـ اگر همسر زن باشد سهم او 41 مى شود و بقيه مال به ترتيبى كه در قسمت الف مساله قبل بيان شد بين جدو جده تقسيم مى شود.

ب ـ اگر وارث همسر و جد و جده مادرى باشد:

ـ همسر اگر زن باشد 41 واگر شوهر باشد 21 مى برد و بقيه مال به ترتيبى كه در مسأله2892 قسمت ـ ب ـ بيان شد بين جد و جده مادرى به صورت مساوى تقسيم مى شود.

ج ـ اگر وارث همسر و جد و جده پدرى و جد و جده مادرى يا يكى از اينها باشد:

ـ همسر اگر زن باشد 41 و اگر شوهر باشد 21 سهم او مى شود و 31 اصل مال هم به جد و جده مادرى مى رسد و بين آنها بالسويه تقسيم مى شود و بقيه مال بين جد و جده پدرى همانطور كه درقسمت ج مسأله 2892 بيان شد تقسيم مى شود.

مسأله : با وجود جد يا جده ميت (پدرى باشند يا مادرى) پدر يا مادر جد يا جده او ارث نمى برند.

(برادر وخواهر)

مسأله : اكر وارث ميت فقط يك برادر يا يك خواهر باشد تمام مال متوفى به او ميرسد.

مسأله : اگر وارث ميت چند برادر يا خواهر پدرى يا مادرى يا پدر و مادرى باشند مال ميت بين آنها بالسويه تقسيم مى شود.

مسأله : اگر وارث چند برادر و خواهر پدرى يا پدر و مادرى باشند مال ميت بين آنها به صورتى تقسيم ميشود كه سهم هر برادر دو برابر سهم هر خواهر بشود.

مسأله : اگر وارث ميت فقط چند برادر و خواهر مادرى باشند تمام مال ميت بين آنها بالسويه تقسيم مى شود.

مسأله : اگر ميت هم برادر و خواهر پدرى داشته باشد و هم برادر و خواهر پدرى و مادرى برادر و خواهر پدرى ارث نمى برند و فرقى نمى كند كه برادر و خواهر مادرى داشته باشد يا نداشته باشد.

مسأله : اگر وارث برادر و خواهر پدر و مادرى و برادر و خواهر پدرى و برادر و خواهر مادرى داشته باشد:

ـ همانطور كه در مساله قبل ذكر شد برادر وخواهر پدرى ارث نمى برند و ارث تنها به برادر وخواهر مادرى و برادر و خواهر پدر و مادرى به تفصيل زير مى رسد:

الف ـ اگر تنها يك برادر يا خواهر مادرى داشته باشد 61 مال ميت به او ميرسد و بقيه مال به خواهر و برادر پدرى و مادرى مى رسد كه طبق مسأله 2897 بين آنها تقسيم مى شود (حتى اگر يك نفر هم باشد بقيه مال به او مى رسد).

ب ـ اگر چند برادر يا چند خواهر يا چند خواهر و برادر مادرى داشته باشد سهم آنها31 مى شود كه بين انها بالسويه تقسيم مى شود و بقيه مال به خواهر و برادر پدر و مادرى مى رسد كه طبق مسأله 2897 بين آنها تقسيم مى شود (حتى اگر يك نفر هم باشد بقيه مال به او مى رسد).

مسأله : اگر ميت برادر و خواهر پدر و مادرى نداشته باشد ولى برادر و خواهر پدرى و برادر و خواهر مادرى داشته باشد برادر و خواهر پدرى جايگزين برادر و خواهر پدر و مادرى شده و طبق تفصيلى كه در مساله قبل بيان شد از ميت ارث مى برند يعنى61 يا31 مال به برادر و خواهر مادرى مى رسد و بقيه بين برادر و خواهر پدرى تقسيم مى شود كه هر برادر دو برابر سهم هر خواهر مى برد.

مسأله : اگر وارث ميت همسر و خواهر و برادر متوفى باشند:

ـ همسر ميت اگر زن او باشد 41 واگر شوهر او باشد 21 ارث مى برد و بقيه مال طبق تفصيل زير بين خواهر و برادر ميت تقسيم مى شود:

الف ـ اگر همه خواهر و برادر پدرى يا پدر و مادرى باشند به گونه اى تقسيم مى شود كه سهم هر برادر دو برابر هر خواهر بشود.

ب ـ اگر همه خواهر و برادر مادرى باشند بقيه مال بين آنها بالسويه تقسيم مى شود.

جـ اگر بعضى خواهر و برادر مادرى و بعضى خواهر و برادر پدر و مادرى باشند اگر برادر يا خواهر مادرى يك نفر باشد سهم او 61 و اگر چند نفر باشند سهم آنها 31 اصل مال مى شود كه بين آنها بالسويه تقسيم مى شود و بقيه بين خواهر و برادر پدر و مادرى طبق مسأله 2897 تقسيم مى شود.

د ـ اگر بعضى خواهر و برادر مادرى و بعضى پدرى و بعضى پدرى و مادرى باشند

همانطور كه قبلا گذشت برادر و خواهر پدرى ارث نمى برند و بقيه مال طبق فرض ج مسأله 2897 بين خواهر وبرادرهاى ديگر تقسيم مى شود.

هـ ـ اگر بعضى برادر و خواهر پدرى و بعضى مادرى باشند خواهر و برادر پدرى احكام خواهر و برادر پدر و مادرى را پيدا مى كنند و طبق فرض ج مسأله 2897 بقيه مال بين آنها تقسيم مى شود.

مسأله : اگر تمام برادر و خواهرهاى ميت قبل از او از دنيا رفته باشند فرزندان آنها از ميت ارث مى برند و براى تقسيم ارث فرض مى كنند كه آنها زنده هستند و سهم الارث آنها را تعيين نموده وسپس آنرا بين فرزندان آنان تقسيم مى كنند (رعايت اين نكته لازم است كه سهم الارث برادر و خواهر پدرى يا پدر و مادرى بين فرزندان آنها طورى تقسيم مى شود كه هر پسر دو برابر هر دختر ارث ببرد ولى سهم الارث برادر و خواهر مادرى بين فرزندان آنها بالسويه تقسيم مى شود).

(اجداد وخواهر برادر)

مسأله : اگر وارث ميت هم جد وجده بودند وهم خواهر و برادر جد در حكم برادر و جده در حكم خواهر قرار گرفته و مثل آنها ارث مى برند مثلا اگر وارث ميت در طبقه دوم عبارتند از جد پدرى و سه برادر پدرى و مادرى باشند مال ميت به چهار قسمت تقسيم شده و هر يك، يك سهم مى برند.

مسأله : اگر علاوه بر اجداد وبرادر همسر ميت هم باشد همسر سهم خود را مى برد يعنى اگر زن باشد 41 واگر شوهر باشد 21 و بقيه بين اجداد و خواهر و برادر ميت طبق مسأله سابق تقسيم مى شود.

مسأله : اگر جد و جده يا يكى از آنها زنده باشند ولى تمام برادر و خواهرهاى او مرده باشند فرض مى كنيم كه خواهر و برادرهاى او زنده هستند و در كنار جد وجده سهم الارث آنها تعيين مى شود سپس سهم الارث جد و جده به خود آنها پرداخت و سهم الارث برادر و خواهر بين فرزندان آنها طبق مسأله 2903 تقسيم مى شود.

مسأله : اگر فرزندان خواهر و برادر هم قبل از متوفى مرده باشند نوه هاى آنها از